Overzicht incidentele lasten en baten op hoofdlijnen

De gerealiseerde incidentele lasten en baten per programma in 2019 wordt in het volgende overzicht weergegeven:

Het kengetal structurele exploitatieruimte komt hiermee uit op - 1,63%. Het kengetal wordt nader toegelicht in de paragraaf Weerstandsvermogen, onderdeel financiële kengetallen.
Uit dit kengetal blijkt dat Den Haag structurele lasten voor een deel met incidentele baten dekt. De belangrijkste oorzaak hiervan is dat de gemeente in 2019 geconfronteerd werd met € 45 mln. extra lasten voor zorg en jeugdhulp. Deze zijn in 2019 grotendeels opgevangen met incidentele middelen. In de meerjarenbegroting 2020 en verder zijn maatregelen getroffen de hogere lasten van een structurele oplossing te voorzien.
Hieronder worden de grootste posten inhoudelijk toegelicht.
Eenmalige uitkering 2019 n.a.v. nieuwe cao (€ 6 mln.)
In de CAO voor ambtenarensalarissen is o.a. afgesproken dat er 750 euro incidenteel wordt uitgekeerd. Dit levert in totaal een incidentele last op van € 6,0 mln. Deze post komt op alle beleidsprogramma's terug.
Taakmutaties Gemeentefonds (€26 mln. lasten en €31 mln. baten)
Het gemeentefonds wordt (bovenop het algemene accres) verhoogd met geld voor nieuwe taken en verlaagd voor vervallen taken of minder intensief uit te voeren taken. Ook krijgt de gemeente soms extra geld in het gemeentefonds in plaats van specifieke compensaties, waarbij de taken dezelfde blijven. Deze verschillende ontwikkelingen noemen we taakmutaties. Deze taakmutaties worden verwerkt in de budgetten van de beleidsprogramma's.
Incidentele posten n.a.v. nieuw beleid (€ 1,7 mln.)
In het budgettair kader bij een begroting worden elk jaar diverse incidentele intensiveringen en dekkingsmaatregelen benoemd. in 2019 heetf € 1,7 mln. incidentele intensivering plaatsgevonden met betrekking tot het organiseren van de verkiezingen.
Bestedingen vanuit reguliere reserves (€ 35 mln.)
Bestedingen ten laste van reguliere reserves zijn per definitie incidenteel. De onttrekkingen vinden plaats op de beleidsprogramma's. In 2019 was dit in totaal € 35 mln.
Bestedingen vanuit centrale reserves (€ 74 mln.)
Ook deze zijn incidenteel. Verschil is dat de besteding geraamd wordt op de beleidsprogramma's en de onttrekking aan de reserves op programma Financiën. Deze reserves (o.a. de reserve grote projecten) worden inhoudelijk toegelicht in programma Financiën.
Reserve Allocatie incidentele middelen (€ 196 mln. dotaties en € 85 mln. onttrekkingen)
Het budgettair kader bevat incidentele middelen. Deze middelen worden ingezet voor nieuw beleid. De uitvoering van het nieuwe beleid vindt regelmatig in een ander jaar plaats dan dat de middelen beschikbaar zijn. Om de beleidsuitvoering en de daarvoor beschikbare middelen met elkaar in evenwicht te brengen, wordt jaarlijks een reserve Allocatie incidentele middelen ingesteld.
Reserve Activafinanciering (€ 17 mln. dotaties en € 192 mln. onttrekkingen)
Een bijzondere centrale reserve is de reserve Activafinanciering. Deze dekkingsreserve is bedoeld voor de dekking van de kapitaallasten van incidentele investeringen. Omdat kapitaallasten een meerjarig karakter hebben mogen ook de verrekeningen met de reserve Activafinanciering als structureel worden gezien. In een aantal gevallen zijn verrekeningen incidenteel van aard. Dit is bijvoorbeeld het geval wanneer er sprake is van een vrijval van middelen uit de reserve, omdat er voor investeringen die eerder incidenteel gedekt waren structurele dekking is gevonden. Dit heeft in 2019 plaatsgevonden, waardoor er € 180 mln. kon vrijvallen. Daarnaast is nog aanvullend € 1,3 mln. vrijgevallen doordat investeringen goedkoper zijn uitgevallen. Tot slot is het investeringskrediet van de Rotterdamsebaan naar beneden bijgesteld waardoor per saldo € 10,2 mln. uit de reserve is onttrokken en beschikbaar gesteld voor de gebiedsontwikkeling Binckhorst & CID. Dit bedrag is toegevoegd aan de reserve Grote Projecten.

Actualisatie onderhoudsbegroting ten laste van concernreserve onderhoud Vastgoed (€ 4 mln.)
Een andere bijzondere reserve is de reserve Onderhoud vastgoed en Sportaccommodaties. In 2017 is de dekking van het onderhoud aan sportaccommodaties en vastgoed gewijzigd. Tot en met 2016 werden hiervoor voorzieningen gevormd. Met ingang van 2017 zijn de verwachte onderhoudslasten in de reguliere begroting opgenomen. De onderhoudsvoorzieningen zijn vrijgevallen. De vrijval is in de meerjarenbegroting 2018-2021 ingezet. In de praktijk kunnen onderhoudslasten naar hun aard van jaar tot jaar verschillen. Om deze verschillen op te kunnen vangen zijn twee gemeentebrede onderhoudsreserves voor sportaccommodaties en vastgoed ingesteld. Zo kunnen pieken in het onderhoud dan wel jaarrekeningresultaten kunnen worden opgevangen. Op basis van het verwachte onderhoud voor de komende jaren zijn heeft er een onttrekking plaatsgevonden uit de reserve Onderhoud Sportaccommodaties van € 1,672 mln. en uit de reserve Vastgoed € 1,925 mln. De reserves zijn gemaximeerd op respectievelijk € 5,5 mln. (sportaccommodaties) en € 4,5 mln. (vastgoed). In de paragraaf onderhoud kapitaalgoederen respectievelijk het programma Sport wordt nader ingegaan op het geplande onderhoud. De stand van de reserves per 31 december 2019 is € 2,9 mln.