Beleidsverantwoording

Cultuur en bibliotheek

Wat hebben we gedaan?

Beleidsverantwoording per activiteit

In dit tekstvak komen links te staan die rechtstreeks naar de activiteit gaan.

(incl. dotaties en onttrekkingen, bedragen x € 1.000)

Uitkomst 2019

Begroot

Resultaat

Activiteiten in 2019

Lasten

Baten

Saldo

saldo 2019

2019

Cultuur

48.149

4

48.145

N

48.454

N

309

V

Accommodaties voor kunstbeoefening

9.293

4.438

4.855

N

4.967

N

112

V

Musea

21.238

1.643

19.595

N

19.426

N

169

N

Beeldende kunst

264

0

264

N

212

N

52

N

Archeologie

1.135

7

1.128

N

1.233

N

105

V

Openbare bibliotheek

22.504

1.919

20.585

N

20.363

N

222

N

Gemeente archief

2.174

279

1.895

N

1.966

N

71

V

Monumentenzorg

1.110

0

1.110

N

1.302

N

192

V

Totaal

105.866

8.289

97.577

N

97.923

N

346

V

De uitvoering van het onderdeel cultuur verloopt voornamelijk via subsidieverstrekking. Het grootste deel (€ 56 mln.) wordt verstrekt op basis van de regeling meerjarenbeleidsplan Kunst en Cultuur 2017-2020 (RIS 282219). Culturele instellingen ontvangen voor 4 jaar subsidie om de doelen te realiseren.

Cultuur & accommodaties voor kunstbeoefening

Cultuureducatie
De coördinerende rol voor cultuureducatie heeft de gemeente ook in 2019 bij CultuurSchakel belegd. Dit is een onafhankelijke organisatie voor cultuuronderwijs en amateurkunst in Den Haag. De gemeente vindt het belangrijk dat Haagse kinderen gelijke kansen hebben om zich op cultureel gebied te ontplooien.

Sommige Haagse kinderen hebben geen geld voor culturele activiteiten. Stichting Leergeld ontvangt van 2019 tot en met 2022 daarom een extra bijdrage. Met deze bijdrage (€ 0,1 mln.) wordt een belangrijke maatregel uit de nota Cultuureducatie (RIS 297299) doorgevoerd, namelijk het wegnemen van financiële drempels voor actieve kunstdeelname en talentontwikkeling van kinderen uit minder draagkrachtige gezinnen.

Cultuurparticipatie en amateurkunst
De gemeente hecht grote waarde aan actieve cultuurparticipatie zowel voor de zelfontplooiing van individuele bewoners, alsook om verenigingen en lossere verbanden een positieve rol te laten spelen in de sociale structuur van de stad. Amateurkunstbeoefening is van groot belang voor de professionele kunstensector, voor een groter en breder publieksbereik en – in het geval van startende amateurkunstenaars – als reservoir van potentieel talent.
CultuurSchakel heeft in 2019 de doorstroming gestimuleerd van kunst- en cultuureducatie op school naar kunst- en cultuurbeoefening in de vrije tijd. Er waren gesprekken met belanghebbenden, bijeenkomsten per wijk en de culturele aanbieders zijn in kaart gebracht.

Eind november startte de tweede editie van de Cultuur Academie. Dit is een Haags leernetwerk van jonge cultuurprofessionals met diverse achtergronden. De Cultuur Academie is een gezamenlijk initiatief van de CultuurSchakel en Cultuuranker Theater de Vaillant.

In elk stadsdeel organiseren de Cultuurankers culturele activiteiten. In 2019 is het gelukt om hun grote publieksbereik – vaak groter dan geraamd – weten vast te houden. In januari 2019 zijn 3 Cultuurankers MeeMaakPodia geworden. Hiervoor krijgen ze een extra bijdrage van het Fonds voor Cultuurparticipatie. De Cultuurankers vormden een netwerk samen met instellingen in de regiogemeenten Haaglanden. Vanuit het regioprofiel Regio Den Haag (RIS301028) vormen zij een proeftuin waarin zij kennis en ervaring uitwisselen over de cultuurankermethodiek. In 2019 zijn samenwerkingsverbanden gevormd en afspraken gemaakt voor verdere kennisuitwisseling en samenwerking in 2020.

Pop
Vanuit het meerjarenbeleidsplan zijn middelen besteed aan de Haagse popinfrastructuur en aan de versterking van een levendig en dynamisch popklimaat voor het makersklimaat, talentontwikkeling en cultuurparticipatie. Sinds 2018 wordt gewerkt met de nota Ruimte voor Pop (RIS298121) waarbij aanvullende middelen zijn ingezet om de digitale infrastructuur te continueren door stichting BROUHAHA (3voor12 Den Haag) en het General Urban Arts Platform te ondersteunen. Daarnaast heeft CultuurSchakel de opdracht gekregen om de verschillende talentontwikkelingstrajecten te inventariseren en samenwerkingen in de popsector te stimuleren.

Aanvullende subsidieregelingen
Naast de meerjarensubsidies op grond van het Meerjarenbeleidsplan Kunst en Cultuur bood de gemeente aanvullende subsidieregelingen voor het bereiken van specifieke doelen: de regeling Culturele projecten Den Haag 2018 (RIS 297616), de regeling Broedplaatsen (RIS 281701), de regeling Cultureel ondernemerschap (RIS 301936) en de regeling Makers Den Haag 2019 (RIS 303206).

Regeling voor culturele projecten
De subsidieregeling Culturele projecten Den Haag 2018 (RIS 297616) is bedoeld voor incidentele professionele, kunstzinnige activiteiten. In 2019 is voor 146 projecten subsidie aangevraagd. De aanvragen zijn beoordeeld door een externe adviescommissie die advies heeft gegeven om 65 aanvragen te honoreren. Het subsidiebudget van € 0,9 mln. is volledig besteed. In 2019 zijn meer projecten gesubsidieerd dan in 2018 door de budgetophoging voor deze subsidieregeling.

Regeling voor broedplaatsen
In 2019 zijn 10 initiatieven gehonoreerd binnen de subsidieregeling voor broedplaatsen (RIS 281701). Met deze subsidieregeling stimuleert de gemeente activiteiten die worden georganiseerd door broedplaatsen en kunstenaarsinitiatieven en een aanvulling zijn op het bestaande aanbod. De aanvragen worden beoordeeld door een onafhankelijke commissie van deskundigen. Verder zijn in 2019 initiatieven ondersteund bij het verkrijgen en gebruiksklaar maken van de fysieke locatie, zoals Trixie, Beuys Boys/HangOut 070 en WD4X.

Regeling voor cultureel ondernemerschap
In 2019 zijn 9 initiatieven voor totaal € 0,3 mln. gehonoreerd binnen de regeling Cultureel ondernemerschap. Deze regeling (RIS 301936) versterkt het cultureel ondernemerschap van Haagse cultuurinstellingen en stimuleert een grotere onafhankelijkheid van gemeentelijke subsidies. In 2019 is in dat verband een samenwerking gestart met het crowdfundingplatform Voordekunst. Om in Den Haag ondernemerschap bij makers te stimuleren en nieuwe doelgroepen te bereiken, draagt de gemeente 25% van een project bij op het moment dat de maker zelf 75% financiering regelt. Daarnaast organiseert Voordekunst workshops om jezelf als zelfstandig ondernemer te ontwikkelen.

Regeling voor makers
Nieuw in 2019: de subsidieregeling Makers Den Haag 2019 (RIS 303206) is gericht op de artistieke ontwikkeling van makers uit Den Haag. Een individuele maker dient voor deze regeling samen te werken met een culturele organisatie uit de stedelijke cultuurregio Den Haag of stedelijke cultuurregio Leiden, waarbij maker en organisatie zelf hun eigen rol definiëren in het ontwikkelproces van de maker. In 2019 zijn 12 aanvragen gehonoreerd voor totaal € 0,1 mln.

En verder…

Amare
Het meest feestelijke moment in 2019 was de bekendmaking van de naam Amare onder toeziend oog van 300 genodigden. Dit gebeurde terwijl het koor van Kwekers in de Kunst samen met blazers van het Koninklijk Conservatoriumde ‘Triomfmars’ uit Verdi’s ‘Aida’ uitvoerde.
In 2019 is door het Dans- en Muziekcentrum Den Haagverder gewerkt aan het bedrijfsplan van Amare voor 2022. De resultaten hiervan worden in 2020 met de gemeenteraad besproken. Ook is in 2019 een marktconsultatie uitgevoerd ter voorbereiding van de Europese aanbesteding voor de sponsorwerving. Het gaat om een bijdrage aan de stichtingskosten (€ 15 mln.) van het gebouw.

Amendement Lakerveld
In 2019 werden de amendementsgelden Lakerveld voortgezet en ingezet voor de 8 Cultuurankers. Zij maken kunst en cultuur op een laagdrempelige manier in het eigen stadsdeel mogelijk, dus dichtbij huis. Dit is van cruciaal belang voor het bereiken van een breed publiek. In 2019 ontwikkelden zij zich als culturele ontmoetings- en broedplaatsen in de stadsdelen door de inzet op cultuureducatie, vraaggerichte pluriforme programmering en community-arts-projecten.

Onderzoek financiële positie culturele instellingen
In 2019 is door de Gemeentelijke Accountantsdienst (GAD) een onderzoek uitgevoerd naar de financiële positie van totaal 31 culturele instellingen. Het doel is om inzicht te verkrijgen in het financiële resultaat, solvabiliteit, liquiditeit en om risico’s die instellingen ervaren te inventariseren. Bij een derde van de instellingen is het financieel resultaat positief. De liquiditeit bij het grootste deel van de onderzochte instellingen is op orde met een kanttekening dat deze niet voldoende is voor grotere investeringen bij enkele instellingen. Mogelijke risico’s zijn op personeel gebied door verscherpte regelgeving, de steeds hogere verwachtingen van klanten, meer concurrerende activiteiten en de conjunctuurgevoeligheid.

Musea

Beheer van de collecties
De structurele taak van collectiebeheer kan in de knel komen door de druk van tentoonstellingen en andere activiteiten gericht op de groei van het publiek. Bij de verzelfstandiging van de Haagse musea is tussen de gemeente en musea vastgelegd dat een externe partij periodiek (momenteel eens in de 4 jaar) het collectiebeheer meet. Het Erfgoedhuis Zuid-Holland kijkt hierbij naar registratie, conservering en risicobeheer. Musea die gemeentelijke collectie beheren en subsidie aanvragen in het kader van het meerjarenbeleidsplan Kunst en Cultuur moeten het recentste rapport van het Erfgoedhuis overleggen met een actueel collectieplan volgens de Handreiking van het Instituut Collectie Nederland en Stichting Landelijk Contact van Museumconsulenten. Het eventueel afstoten van gemeentelijke collectie vereist toestemming van het college en toepassing van de Leidraad voor Afstoting van Museale Objecten en de Erfgoedwet. In de subsidiebeschikking is opgenomen dat de musea hun inschrijving bij het Museumregister actueel houden.

In 2019 voltooide het Erfgoedhuis de rapportages over Kunstmuseum en Museon:
Het Kunstmuseum versterkte de afdeling collecties en ontwikkelde een meer projectmatige aanpak van knelpunten. Het Erfgoedhuis is positief over deze aanpak en de plannen voor de toekomst om de registratie te verbeteren, met aandacht voor de grote deelcollectie over mode. Aandachtspunten: het vinden van een goede balans tussen de tentoonstellingstaken en registratietaken, het maken van jaarlijkse analyses van het klimaat en het opstellen van een lichtbeleid.
In het Museon zijn belangrijke taken voor de komende periode: de voortzetting van de standplaatsregistratie en de herinrichting van delen van de collectie in depot. Het Museon ervaart als knelpunt: het gebrek aan voldoende menskracht voor behoud en beheer en daarmee een verhoogde werkdruk. De rapporteurs onderstrepen dit, maar hebben waardering voor de wijze waarop de medewerkers van het Museon zorgen voor de collectie. Er is duidelijk vooruitgang geboekt.
In beide musea zijn zowel organisatorische als bouwkundige en elektronische maatregelen genomen voor de veiligheid van het gebouw en de collectie.

Uitbreiding van de collecties
Het Kunstmuseum breidde in 2019 de gemeentelijke collectie uit met Konstruktion No. 5 (1924) van de Duitse kunstenaar Friedrich Vordemberge-Gildewart. Dit schilderij behoort tot het in Nederland zeldzame vroege werk. Het is te zien in de permanente opstelling Mondriaan en de Stijl.
Daarnaast zijn meerdere werken verworven van Erwin Olaf naar aanleiding van de dubbeltentoonstelling in Kunstmuseum en Fotomuseum.

Röntgenonderzoek bij de restauratie van Monets Blauwe regen bracht een verrassing aan het licht: onder de blauwe regen blijkt een schildering van waterlelies te zitten. Verder is de kunstcollectie in de openbare ruimte van de beeldengalerij uitgebreid met “De dematerialisatie van de vijf geboden” in de vijf zintuigen van Tirzo Martha. Martha won in 2019 de landelijke oeuvreprijs voor Nederlandse beeldhouwkunst: de Wilhelminaring.

Tentoonstellingen met maatschappelijk thema
De Haagse musea hebben in 2019 in een groot deel van hun tentoonstellingen aandacht besteed aan actuele maatschappelijke thema’s zoals diversiteit.

Muzee Scheveningen presenteerde in Vrouwenwerk 10 jonge vrouwelijke Scheveningse en Haagse beeldend kunstenaars. Hun werk is geïnspireerd door thema’s in de collectie van Muzee als ode aan de vrouw en haar strijd voor gelijke rechten.
Het Museon wijdde een expositie aan de archeologische vondst van de ijsmummie Őtzi. De tentoonstelling belichtte in Caribbean Ties de oorspronkelijke bewoners van het Caribisch gebied van vóór Columbus en de wijze waarop hun cultuur voortleeft.
Museum Bredius presenteerde de niet eerder buiten Groot-Brittannië getoonde verzameling Inder Rieden van 17de-eeuwse maritieme schilderijen. Voor kinderen was er een kijkwijzer met opdrachten: het Museum Monsterboekje.
Het Haags Historisch Museum besteedde aandacht aan het leven in en de invloed van de 17de eeuw in Den Haag. In “Nooit gebouwd Den Haag” toonde het museum hoe onze stad eruit gezien zou kunnen hebben.
Het Eschermuseum sloot aan bij het festival Analog Patterns geïnitieerd door de Grafische Werkplaats met de tentoonstelling “Once upon a time…” van Christie van der Haak en Suzan Drummen.
In het Kunstmuseum was “Glans en Geluk” te zien over de ornamentiek van islamitische kunst. Bij het uitgebreide randprogramma met vele gastconservatoren hoorde ook de fototentoonstelling met dubbelportretten van jonge mannen voor station Hollands Spoor. Dit project Hipster/Muslim: Schilderswijk/Den Haag spoorde aan om voorbij vooroordelen te kijken.
De Monet-tentoonstelling bracht 40 internationale topstukken van de schilder bijeen rond de “Blauwe regen” uit de eigen collectie.
In 2019 bestonden de stadsdeelavonden van het Kunstmuseum 10 jaar. Zowel de juryprijs als de publieksprijs van de cultuurparticipatieprijs Haagse C 2019 werd gewonnen door de Museum Take Over in het Haags Historisch Museum.

Museumkwartier
In het Museumkwartier vond de tweede editie plaats van het festival Masterly The Hague met werk van 80 hedendaagse ontwerpers, geïnspireerd door historische schilderijen onder meer uit Museum Bredius. Het Kunstmuseum droeg bij met bruiklenen uit de modecollectie. Het Museon en National Geographic toonden in het Museumkwartier een buitenexpositie met monumentale beelden van mens, dier en landschap door bekende fotografen.
In 2019 is verder gewerkt aan een verkenning naar de vraag: kan huisvesting en uitbreiding van het Eschermuseum in het pand van de voormalig Amerikaanse Ambassade aan het Lange Voorhout door de markt worden opgepakt?

Beeldende kunst
8 hedendaagse beeldende kunstinstellingen ontvingen in 2019 subsidie in het kader van het Meerjarenbeleidsplan 2017-2020 (RIS 282219). Het investeren in het beeldende kunstklimaat in Den Haag werpt zijn vruchten af: in 2019 hebben verschillende Haagse of aan de Koninklijke Academie van Beeldende Kunst (KABK) opgeleide kunstenaars een prijs ontvangen of zijn daarvoor genomineerd. Zo is de tweejaarlijkse Ouborgprijs uitgereikt aan de Hagenaar Jeroen Eisinga. De prijs is vergezeld van een publicatie en een expositie in het Kunstmuseum. De Ouborgprijs is een gezamenlijk initiatief van de gemeente Den Haag, Kunstmuseum Den Haag en Stroom Den Haag.

Archeologie
In 2019 zijn de eerste voorbereidingen getroffen voor de Omgevingsvisie en implementatie van de Omgevingswet. Daarnaast is gewerkt aan de vernieuwing van het archeologisch beleid dat in 2020 wordt vastgesteld. Het beheren van de archeologische vindplaatsen in de bodem is een wettelijke taak. Archeologisch onderzoek maakt daarmee onderdeel uit van het ruimtelijk ordeningsproces. Via de omgevingsvergunning kunnen aan bodemingrepen archeologische voorwaarden worden gesteld.

In 2019 zijn 13 vooronderzoeken gedaan. Ze hebben geleid tot 4 opgravingen. Verder zijn voorbereidingen getroffen voor onderzoek bij de renovatie van het Binnenhof. Ook zijn de resultaten uitgewerkt van diverse opgravingen, zoals bij de Rotterdamsebaan, Rhijenhof, Grote Kerk en Steynhof. In 2019 verschenen 20 archeologische publicaties.

Educatie
Den Haag vindt het belangrijk dat de kennis over het verleden wordt ‘teruggegeven’ aan bewoners en bezoekers van de stad. Dat gebeurt via lessen op school, lezingen, exposities, publicaties en open dagen bij opgravingen en in de Tempel. Er zijn in 2019 157 archeologielessen aan 4.768 leerlingen, 16 lezingen en 20 workshops gegeven. Verder werkte de gemeente mee aan 8 publieksevenementen. Voorbeelden: een tentoonstelling in het Atrium over de Gouden Eeuw, een open dag van de Rotterdamsebaan met vondsten en kinderactiviteiten (in totaal 8.500 bezoekers) en een Virtual Reality-omgeving in de tentoonstelling Ötzi van het Museon. Bij de publieksactiviteiten wordt veel gebruik gemaakt van moderne digitale technieken, zoals virtual reality.

Historische informatiepunten
Met de bibliotheken en erfgoedpartners zoals het Haags Gemeente Archief, Monumentenzorg, het Haags Historisch Museum, het Museon en Muzee Scheveningen zijn activiteiten in de 9 historische informatiepunten in de Haagse bibliotheken georganiseerd. De afdeling archeologie doet jaarlijks mee met Haagse en landelijke evenementen, zoals de Dag van de Haagse geschiedenis, de Open monumentendag, de Nationale archeologiedagen, en het Zeeheldenfestival.

Aan projecten, educatie en uitvoering is in 2019 € 0,2 mln. uitgegeven.

Openbare bibliotheek

Eind 2019 waren 101.700 personen lid van de Bibliotheek van Den Haag. Er werden 2.467.000 materialen uitgeleend en 70.000 e-books.

Bibliotheek Loosduinen was de maand december gesloten vanwege een herinrichting. In bibliotheek Nieuw-Waldeck is gestart met noodzakelijke aanpassingen in het interieur. De wijkbibliotheken Nieuw-Waldeck, Loosduinen, Leidschenveen en Ypenburg fungeerden ook in 2019 als cultuuranker voor het stadsdeel en ontvingen hiervoor programmeringsbudget uit het meerjarenbeleidsplan Kunst en Cultuur. Er hebben voorbereidingen plaatsgevonden voor de opening van een nieuwe bibliotheek in de wijk Bouwlust. Deze bibliotheek opent medio 2020 haar deuren.

Huiswerk in de bibliotheek
De bibliotheek ondersteunt met de pilot huiswerkbegeleiding de doelstelling van de Haagse Educatieve Agenda 2018-2022 om te komen tot meer kansengelijkheid in het Haagse onderwijs. Op de vestigingen Escamp, Laakkwartier, Transvaal, Schilderswijk en Centrum worden scholieren begeleid, leren ze leren en voorbereid op toetsen en krijgen ouders voorlichting.

Kerndoel

Prestatie indicator

Behaald 2019

Verspreiden kennis en informatie

Modernisering collecties door vervanging van 10% per jaar

9,2%

Steun aan inwoners in de informatiemaatschappij

Bereik mediawijsheid activiteiten 5.000 volwassenen per jaar: computercursussen (basiscursussen, vervolgcursussen, omgaan met digitale overheid), inzicht geven in gebruik internet door kinderen, korte trainingen, workshops

5.313 volwassenen

Poort naar cultuur

10.000 deelnemers voor culturele evenementen/activiteiten per jaar

37.463 deelnemers
(inclusief 10.930 deelnemers aan cultuuranker-activiteiten)

Partner van het onderwijs

Klassikaal bibliotheekbezoek door 80.000-100.000 kinderen per jaar

90.029 kinderen

Taal voor volwassenen

Gemiddeld 200 groepen voor volwassen taalcursisten per jaar: 3.400 personen

1.646 groepen
22.360 taalcursisten

Ontmoeting, debat en literatuur

Uitbreiding van de programmering in de centrale bibliotheek (B-Unlimited) tot 40 programma’s per jaar (te bereiken in vier jaar)

15 evenementen vanwege Writers Unlimited. 10 Spuigasten TV.
10 THIC expatbijeenkomsten. Diverse losse evenementen zoals kinderboekenfeest, kletskoppenfestival en 3 keer Boekspot literatuurprijs.

Gemeentearchief
Speerpunten van het Gemeentearchief in 2019: het vergroten van de zichtbaarheid, de vindbaarheid en het aanspreken van nieuwe gebruikers. In april ging de nieuwe website live. Op dit platform zijn collecties opgenomen die voorheen waren verspreid over verschillende websites en platformen. Met deze bundeling is de gebruiksvriendelijkheid sterk verbeterd: de virtuele bezoekersaantallen laten een stijgende trend zien. Het Haags Gemeentearchief is sinds 2019 ook structureel en intensief aanwezig op social media.

Op 13 april 2019 organiseerde het Haags Gemeentearchief voor de vijftiende keer de Dag van de Haagse geschiedenis. Doel: mensen van binnen en buiten de stad bekender maken met de rijke geschiedenis van Den Haag. Ongeveer 10.000 mensen zijn met deze manifestatie bereikt.

Historische informatiepunten
In de 9 historische informatiepunten zijn in 2019 137 activiteiten georganiseerd waaraan 2.763 mensen deelnamen. Naast een divers programma met activiteiten, lezingen en cursussen, werden er 2 excursies georganiseerd. De eerste ging naar het Mauritshuis ter gelegenheid van het Rembrandtjaar, de tweede naar de Tweede Kamer vanwege de viering van 100 jaar algemeen kiesrecht in Nederland.

Tramtunnel
In de galerij in de tramtunnel en in het Atrium vonden in 2019 10 tentoonstellingen plaats. Geschat publieksbereik: 300.000 mensen. In de studiezaal zijn 3106 geregistreerde bezoekers en onderzoekers geholpen.

En verder….

Vanuit haar wettelijke taken heeft het Haags Gemeentearchief de jaarlijkse KPI-toetsing verzorgd: dit is een toetsing van het informatie- en archiefbeleid van de gehele gemeente. Daarnaast is een aantal specifieke, thematische inspecties gedaan. De KPI-inspectie over 2019 heeft geresulteerd in de conclusie dat er een behoorlijke verbetering in het informatie- en archiefbeheer van de gemeente Den Haag is gerealiseerd ten opzichte van 2018 en daaraan voorafgaande jaren. Het uitgebreide inspectierapport wordt aan de raad toegezonden in een bundel documenten die het college dit voorjaar in het kader van het Interbestuurlijk Toezicht aan de provincie stuurt. Ook werkt het gemeentearchief aan digitalisering van archieven en collecties. Via Digitalisering op verzoek zijn inmiddels ruim 2,2 miljoen scans blijvend online beschikbaar gesteld.

Monumentenzorg

  • In 2019 is de nieuwe Monumentenverordening vastgesteld in de raad.
  • De eerste inventarisatie cultuurwaardenonderzoek naar jonge bouwkunst (tijdvak 1965-1995) is afgerond. De inventarisatie is samengevat in een brochure met de titel: Post 65 Architectuur in Den Haag.
  • De gemeentelijke monumentenlijst breidde in 2019 uit met het pand Elandstraat 12. De Haag Visafslag is aangewezen als rijksmonument en het Oranjehotel staat inmiddels op de nominatie om op deze lijst te worden geplaatst.
  • Op het terrein van kennisdelen – het zichtbaar maken en promoten van cultuurhistorisch erfgoed – zijn de jaarlijks terugkerende programmapunten zoals de Dag van de Haagse geschiedenis, De Dag van de architectuur en de Open monumentendag uitgevoerd.
  • In het kader van het cultuurmenu zijn weer diverse erfgoed-bijdragen gedaan aan onderwijsprogramma’s.

Vereniging voor OverheidsManagement (VOM)-reeks
Nieuwe publicaties in de gemeentelijke VOM-reeks:

  • Oorlog in de lucht – Bescherming, oorlog en wederopbouw/Den Haag 1940-1945: VOM-reeks 2019 nummer 1.
  • Nooit gebouwd Den Haag: VOM-reeks 2019 nummer 2. Hier hoort een tentoonstelling bij in het Haags Historisch Museum, tot maart 2020.

Daarnaast is eind 2019 verschenen: ‘De lange adem van recht en (v)rede (en wat daarvan in Den Haag te zien is)’.

Restauratie
Uit het programmabudget zijn middelen ingezet voor de restauratie van een aantal grafmonumenten op de algemene begraafplaats en op de Joodse begraafplaats. Ook voor het herstel en de ontsluiting van het erfgoed van de Tweede Wereldoorlog is wederom een subsidie verstrekt aan de stichting Atlantikwall Museum Scheveningen voor haar activiteiten in het bunkercomplex aan de Badhuisweg. Dit is ook gedaan voor de Tramwegstichting en voor het planmatige onderhoud van 26 beschermde kerken.

Toelichting op grote projecten

Amare
Sinds 2017 wordt gewerkt aan de bouw van Amare. De oplevering van Amare is in 2021 voorzien,
Bij de start van het nieuwe theaterseizoen in september 2021. In Amare komen 4 instellingen: Dans- en Muziekcentrum Den Haag (DMC), het Residentie Orkest, het Nederlands Dans Theater en het Koninklijk Conservatorium.

Het uitvoeringsbudget voor Amare bedraagt € 210,9 mln. Dit is conform het raadsvoorstel 94 (RIS 276520 RIS 141028) en het raadsvoorstel van juli 2018 (RIS 300068). Laatstgenoemd raadsvoorstel betreft onder meer de toevoeging van 21 ontwerpaanpassingen. In 2019 is duidelijk geworden op welke wijze elk van de ontwerpaanpassingen in het ontwerp is verwerkt. In de halfjaarrapportage van 2019 (RIS 303982) is dit nader toegelicht.

Bouw
In 2019 is het hoogste punt van Amare bereikt en dat is op 9 mei 2019 gevierd. In het tweede en derde kwartaal van 2019 is verder gewerkt aan de ruwbouw van Amare en zijn de afbouwwerkzaamheden gestart. Met het plaatsen van de gevels krijgt het gebouw steeds meer vorm. Het plaatsen van de gevels zorgt voor zodanige omstandigheden binnen dat met afbouwwerkzaamheden kon worden gestart. Dat gebeurt fasegewijs: de afbouw start als de ruwbouw gereed is. Begin 2020 zal Amare wind- en waterdicht zijn, waarna Cadanz zich volledig op de afbouw kan richten.

Cadanz heeft eind 2019 per brief aan de gemeente gemeld dat de oplevering op 4 januari 2021 volgens Cadanz niet haalbaar is. Cadanz meldt dat de oplevering van het complete gebouw minimaal verschoven wordt naar 3 mei 2021. De gemeente heeft Cadanz laten weten dat de inhoud van deze brief en het opschuiven van de opleverdatum niet worden geaccepteerd. De gemeente, Cadanz en de instellingen zijn hierover in gesprek. De gemeenteraad is hierover per brief geïnformeerd (RIS 303982).