Buitenruimte

In dit tekstvak komen links te staan die rechtstreeks naar de activiteit gaan.

Inrichting en onderhoud buitenruimte

Gebiedsontwikkeling Laan van Nieuw Oost-Indië

De openbare ruimte vanaf station Laan van Nieuw Oost-Indië tot aan het Beatrixkwartier omvat ook het gebied rondom de locatie Sociale Zaken. In afwachting van de herontwikkelingsplannen voor deze locatie zijn in 2019 alvast de routes voor fietsers en voetgangers verbeterd. Dat geldt ook voor de spooronderdoorgang van Laan van Nieuw Oost-Indië voor het langzame verkeer.

Bruggen, viaducten en tunnels
In 2019 is de voorbereiding voor de ontkluizing van het Piet Heinplein gestart. De noodzakelijke verleggingen van kabels en leidingen, nodig om de bruggen te vervangen en de overkluizing weg te halen, zijn zeer complex en vereisen gedegen voorbereiding en intensief overleg. In antwoord op de aangenomen motie ontkluizing Piet Heinplein (RIS 295985) is een schetsontwerp voor het Piet Heinplein opgesteld. Het voorontwerp wordt in 2020 afgerond. Hier is de uitkomst van het participatietraject en het verkeersonderzoek in meegenomen.
Ook aan de voorbereiding van de renovatie van de fundering van de Hemsterhuisbrug is gewerkt, met speciale aandacht voor de monumentale waarde en de mogelijkheden om de doorvaart en de doorstroming te verbeteren. Er is een nadere variantenafweging gemaakt voor de mogelijkheden voor het ophogen of draaibaar maken van de brug, waarvan de resultaten begin 2020 beschikbaar komen.
De actualisatie van Uitvoeringsprogramma MJPK3 2018-2021 wordt begin 2020 aan de raad aangeboden.  

De grootscheepse renovatie van de Koningstunnel (RIS 295185) is in augustus, 2 maanden eerder dan gepland, afgerond. Na oplevering voldoet de tunnel aan de vigerende wet- en regelgeving, zijn de verouderde installaties vervangen en is het dienstgebouw uitgebreid. In 2019 is ongeveer € 14,1 mln. geïnvesteerd in de renovatie.

Eind 2019 zijn de onderzoeken uitgevoerd naar de huidige staat van de Utrechtsebaan, waarvan de resultaten input vormen voor de aard en omvang van de renovatie.

Kades en Binnenwateren
In 2019 is in het kader van het Meerjarenplan Kunstwerken 3 circa 1.100 meter kademuur vervangen. Daarnaast zijn de werkzaamheden in de 1e haven van Scheveningen van circa 1.000 meter kade afgerond. De kadevervanging aan de Calandkade (560 meter) is in december opgeleverd. De monumentale havenkraan op de Calandkade is behouden gebleven en verplaatst naar een locatie voor de Maakhaven.
Langs de Kleine Veenkade is 140 meter kademuur vervangen en wordt na de afrondende werkzaamheden in 2020 opgeleverd. De oever van de Van Boecopkade is vervangen en voorzien van een faunavriendelijke constructie. In 2019 is langs de Valkenboskade circa 400 meter nieuwe kade gerealiseerd. Door complicaties in de uitvoering vanwege de persleiding naar het riool loopt het project iets langer door en wordt de laatste 120 meter in 2020 afgerond.

De vervangingen langs de Suezkade en de Hooigracht zijn in 2019 gestart. Bij de aanbesteding van de Hooigracht is extra aandacht besteed aan duurzaamheid. De versterking van de Prinsessewal is in 2019 aanbesteed en de uitvoering start in 2020.
Begin 2019 is als noodmaatregel een tijdelijke stabilisering voor de kademuur Noordwal aangebracht. Voor de definitieve vervanging zijn de mogelijkheden verkend om de kademuur met behoud van de aanwezige kastanjes te vervangen. De uitkomsten van deze verkenning zijn begin 2020 beschikbaar.

In het actieprogramma Binnenwater (RIS 297093) zijn verschillende acties opgenomen met drie doelen: de bekendheid van bewoners en bezoekers met het Haagse water vergroten, het recreatief en commercieel gebruik van onze grachten en vaarten te bevorderen en het watersysteem beter te ontsluiten.

De geplande aanleg van diverse kleinschalige passantenvoorzieningen is verplaatst naar 2020. Dit komt door vertraging in het participatieproces met omwonenden. De nautische invulling van de Petroleumhaven start na de herontwikkeling van het omliggende gebied, naar verwachting in 2022.

Zeehavens

Het havenbedrijf zorgt voor de begeleiding van het scheepvaart verkeer voor de kust en de veilige in- en uitvaart van de haven. Naast alle pleziervaart,  leden en bezoekers van de jachthaven en de trainingen van het watersportverbond, is de haven bezocht door circa 3.800 grote commerciële schepen. De finish van de tall ship Liberty Regatta trok veel bezoekers. In totaal waren er 23 schepen en hebben 220.000 bezoekers de schepen bezichtigd.

Voor de kust hebben het afgelopen jaar circa 380 schepen gedurende een paar dagen tot enkele weken voor anker gelegen. De haven is door 1 cruise schip bezocht en een tweede cruise schip is op de rede voor anker gegaan. De passagiers van dit cruise schip zijn met tenders naar en van de wal vervoerd.

De haven en de haveningang zijn in 2019 tweemaal gebaggerd. De voorbereidingen voor de bouw van de nieuwe bediencentrale vorderen gestaag en de aanbesteding gaat begin 2020 van start.

Gladheidbestrijding

De gemeente spant zich in om de doorgaande wegen en fietspaden zoveel mogelijk berijdbaar te houden bij gladheid. De manier waarop hier invulling aan wordt gegeven, ligt vast in het ‘Beleid gladheidbestrijding’ (RIS 285270). De strooiroutes omvatten circa 700 kilometer grote wegen, kruispunten, viaducten, bruggen en busroutes en circa 600 kilometer fietsroutes. In 2019 hebben de Haagse Milieu Services en het Haags Veegbedrijf 27 keer gestrooid. Bewoners en ondernemers konden ook dit jaar kleine hoeveelheden zout ophalen bij stadsboerderijen en afvalbrengstations om hun eigen stoep begaanbaar te houden. Scholen en instellingen hebben aan het begin van de winter de gelegenheid gehad om eenmalig 100 kilo strooizout te bestellen waarmee zij hun gebouw toegankelijk konden houden. De kosten van gladheidbestrijding bedroegen in 2019 circa €1,8 mln.

Planmatig wegonderhoud

In het meerjarenonderhoudsprogramma Wegonderhoud 2014-2018 (RIS 265100) zijn de doelen en prioriteiten voor het planmatig wegonderhoud geformuleerd. In 2019 is gewerkt aan het nieuwe meerjarenonderhoudsprogramma Wegonderhoud 2019-2023. De voorbereidingen voor dit nieuwe plan zijn afgerond en dit wordt in het derde kwartaal van 2020 aan de raad voorgelegd.
Het budget voor planmatig wegonderhoud wordt voornamelijk gebruikt voor het onderhouden van hoofdwegen, fietspaden en drukbelopen voetpaden.

Door het toepassen van risicoanalyse wordt het beschikbare budget besteed daar waar dat het meest nodig is. Denk daarbij aan het aanpassen van looproutes van senioren naar zorgvoorzieningen, verkeersintensiteit en geluidoverlast, in combinatie met de geïnspecteerde kwaliteit van de verhardingen. Het uitgangspunt daarbij is om zoveel mogelijk onderhoud tegelijk met rioolwerkzaamheden, herinrichtingen en werkzaamheden van derden uit te voeren, dit zorgt  voor minder overlast en is financieel voordeliger. Wanneer het mogelijk is, worden in het reguliere onderhoud ook kleine aanpassingen betrokken die bijvoorbeeld voortvloeien uit burgerinitiatieven. Alleen de kwaliteit van de bestaande verhardingen wordt verbeterd en in stand gehouden. Vanuit de onderhoudsbehoefte wordt een bijdrage verleend bij herinrichting.

In het kader van groot onderhoud aan asfalt en elementen zijn de werkzaamheden op de volgende wegen in 2019 afgerond of nagenoeg afgerond: Vrederustlaan, Meppelrade, Prins Clauslaan, Lau Mazirellaan, Tolweg, Ranonkelstraat, Korte Koediefstraat, diverse  straten in Mariahoeve, Maartensdijklaan, Erasmusweg en Waalsdorperweg. In het vierde kwartaal  zijn gedeeltes van de Tobias Asserlaan en Elviraland in uitvoering gekomen en zullen doorlopen naar 2020. In 2019 is 140.000 m2 planmatig wegonderhoud uitgevoerd en hieraan is circa € 14 mln. besteed.

Stadsentrees
Eind 2019 is gestart met de herinrichting van de Koekamp (RIS296855). Dit begint met het verleggen en verbeteren van de loop- en fietsroute. Ook is begonnen met de aanleg van de overkluizing bij de Malietoren over de A12. Na het realiseren van de overkluizing in 2020 sluiten deze nieuwe routes aan op het Haagse Bos.
In het kader van het haalbaarheidsonderzoek van het Haventje Koekamp is gestart met het opstellen van een programma van eisen voor het Haventje Koekamp en met het onderzoeken van de technische staat van de kademuur.
Voor het Koningin Julianaplein is gestart met het verder uitwerken van het voorlopig ontwerp voor het plein. In totaal is € 1,0 mln. besteed.

Noordeinde
De herinrichting van het Noordeinde, Heulstraat en Hoogstraat (RIS296740) en Paleisplein (RIS 299295) is in 2019 vrijwel geheel afgerond. De uitvoering van het gebied rondom het Wilhelminamonument is uitgesteld. In 2020 wordt deze herinrichting opnieuw bekeken. In totaal is € 0,5 mln. besteed

Oude Centrum

De Loper Oude centrum is in het voorjaar 2019 opengesteld. De plaatsing van het openbare toilet en het aanbrengen van de verlichting schuift door naar 2020. Besluitvorming rond het vaststellen van het voorontwerp Boekhorststraat heeft vertraging opgelopen door de wethouderwisseling in oktober en de vorming van een nieuw college. Dit voorontwerp wordt in het eerste kwartaal 2020 ter besluitvorming aangeboden.  In totaal is € 0,6 mln. besteed.

Kern Bijzonder
Eind 2016 heeft de raad de agenda De Kern Bijzonder vastgesteld met de ambitie: voortbouwen op het succes van de Kern Gezond (RIS295184)met de eisen van de toekomst als standaard. In 2019 zijn de eerste 2 projecten op de hartlijn gestart: Plaats en Kneuterdijk-Lange Voorhout. In 2020 start de uitvoering. De nutsbedrijven zijn inmiddels gestart met hun werkzaamheden. De herinrichting van de Plaats zal eind eerste kwartaal / begin tweede kwartaal 2020 worden uitgevoerd. De herinrichting van Kneuterdijk-Lange Voorhout start aansluitend in de tweede helft van 2020. In totaal is € 0,4 mln. geïnvesteerd.

Openbare ruimte Museumkwartier
In 2019 is de fysieke herkenbaarheid van het Museumkwartier vergroot met het opstellen van fysieke branding. Het lichtplan voor het Museumkwartier is verder uitgewerkt.

Openbare ruimte Hobbemaplein
De aanbesteding van het landmark op het Hobbemaplein is niet gelukt. De inschrijvingen waren hoger dan het beschikbare budget. Er wordt nagedacht over het vervolgproces.

Morgenstond Midden
Met de aanleg van het groen en de verlichting is in het voorjaar 2019 de herinrichting van de Tinaarlostraat en de Wapserveenstraat voltooid. Onder de voorwaarde dat de gemeente de Hoogveenlaan nog gaat herinrichten, is de samenwerkingsovereenkomst met de corporaties Haag Wonen en Staedion beëindigd.

Leidscheveen-Ypenburg
De brugverbinding en het extra wandelpad, tussen Den Haag en Leidschenveen) is niet gestart in 2019. Er is niet voldoende dekking voor het project. In 2020 wordt gekeken om alsnog dekking voor het project te vinden.

Binckhorst
Eind 2019 is een omgevingsvergunning ingediend voor 1.017 woningen en commerciële ruimten. De aanbestedingen in de Trekvlietzone zijn gegund en worden verder uitgewerkt. De voorbereiding en aanbesteding voor het bouwweg en bouwrijp maken van gronden is afgerond.

Openbare ruimte Houtwijk
De openbare ruimte van Houtwijk is op sommige plekken sterk verwaarloosd en heeft dringend een opknapbeurt nodig. Bij het samenstellen van het opknapplan en de keuzes worden de bewoners intensief betrokken. Er zijn wijkbijeenkomsten en er is een speciaal voor dit project samengestelde bewonerscommissie.

Openbare ruimte Nieuw-Waldeck
Ook de openbare ruimte van Nieuw-Waldeck is sterk verwaarloosd en heeft dringend een opknapbeurt nodig. Ook hierbij zijn bewoners betrokken via wijkbijeenkomsten en de samengestelde bewonerscommissie.

Herinrichting Loosduinen
Voor het opknappen van de openbare ruimte in Loosduinen zijn in 2018 reeds 2 besluiten genomen: Rietvoorndaal-Brasemdal (RIS 299065) en Karperdaal – Steurendaal (RIS301437). Ze gaan allebei over de wijk Kraayenstein. Vanwege oneigenlijk grondgebruik is de reeds lopende aanbestedingsprocedure  stopgezet en zijn bovengenoemde besluiten nog niet uitgevoerd. Met de werkzaamheden op straat wordt gestart zodra met de bewoners een akkoord is bereikt.

Kraayenstein fase 2 betreft een herinrichting van het deelgebied de Brinken.Bij het ontwerp en de keuzes worden de bewoners intensief betrokken. Dat gebeurt via wijkbijeenkomsten en een speciaal voor dit project samengestelde bewonerscommissie.

Herinrichting Mariahoeve
De openbare ruimte van Mariahoeve is op sommige plekken verwaarloosd en door veranderend gebruik en vergrijzing is er behoefte aan een aanpassing van de inrichting. Ook nu worden bewoners intensief betrokken bij het samenstellen van het opknapplan en de te maken keuzes.

Frederik Hendriklaan/Willem de Zwijgerlaan
De Frederik Hendriklaan, Aert van der Goesstraat en Willem de Zwijgerlaan zijn opnieuw ingericht. De Frederik Hendriklaan is eind september weer geopend. De Willem de Zwijgerlaan is voor de kerst  opengesteld voor het verkeer. De gedeeltes van de Fredrik Hendriklaan waar de tram doorheen rijdt zullen conform planning worden aangepakt op het moment dat de trambaan is opgeheven. In 2019 is € 1,7 mln. besteed, waarvan € 0,3 mln. bijdrage derden.

Straatreiniging

Den Haag heeft het afgelopen jaar hard gewerkt aan een schone stad. Ondanks de toegenomen druk op de openbare ruimte is een gemiddeld rapportcijfer van een 8,2 voor de stad behaald. De integrale aanpak waarbij werkzaamheden in samenhang worden uitgevoerd, heeft hieraan bijgedragen. Communicatie- en participatieactiviteiten zijn ingezet om bewustwording en betrokkenheid bij het schoonhouden van de stad te versterken. In 2019 is een voederverbod in de APV opgenomen om broodafval en overlast van plaagdieren tegen te gaan. Ook is het sinds 2019 verboden om ballonnen op te laten, om daarmee te voorkomen dat het als zwerfafval in de buitenruimte eindigt.

Afval dat naast ondergrondse restafvalcontainers wordt geplaatst, leidt tot overlast en uiteindelijk tot zwerfafval. Om die reden zijn bewoners ook in 2019 regelmatig geïnformeerd over de regels rondom afvalinzameling. Ook worden defecten aan de restafvalcontainers zo snel mogelijk verholpen en worden bijplaatsingen verwijderd. Steeds meer restafvalcontainers hebben een sensor om tijdige lediging te kunnen organiseren.

Openbare verlichting
Openbare verlichting is belangrijk voor de sociale veiligheid, de leefbaarheid en de sfeer in de stad. Ook levert verlichting een belangrijke bijdrage aan de verkeersveiligheid in de stad. In de Visie op Licht (RIS 298658) staan de ambities en kaders voor de openbare verlichting. Alle verlichting wordt volgens deze kaders geplaatst.

In 2019 zijn circa 3.300 armaturen uitgerust met ledverlichting, o.a. aan de Escamplaan, in de Vogelwijk, Stadhouderslaan, Bierkade, Korte Voorhout, Leidsestraatweg en Westeinde. Het aantal nieuwe armaturen dat uitgerust is met ledverlichting ligt hoger dan de prognose (van circa. 1.400).  Hiermee is eind 2019 circa 19% van de openbare verlichting voorzien van led.

In 2019 is verder gewerkt aan een eigen kabelnetwerk voor de openbare verlichting. Gelijktijdig wordt de achterstand in het vervangen van kabels aangepakt. Onder andere aan de Erasmusweg, Laakkwartier West & Oost, Moerwijk fase 2, Rustenburg, de Frederik Hendriklaan en Oostbroek zijn zowel de bovengrondse materialen als de ondergrondse kabels vervangen. Vanwege de veroudering van het ondergrondse areaal en een toenemend aantal kabelschade door werkzaamheden van derden, is het aantal storingen gestegen met circa 180 meldingen ten opzichte van 2018. In 2019 waren er 6.275 storingsmeldingen.

De plaatsing van slimme meters om volledig inzicht te hebben in het daadwerkelijke energieverbruik van de openbare verlichting is in 2019 voortgezet. Inmiddels zijn er 726 elektriciteitskasten voorzien van slimme meters. Aan openbare verlichting is circa € 8,6 mln. besteed.

Terrassen

Het afgelopen jaar is gewerkt aan een soepeler terras- en vergunningenbeleid. Bewoners en ondernemers hebben de mogelijkheid gekregen om hun mening over de aangekondigde versoepelingen (RIS302730) te geven. Tegelijkertijd is het digitale terrasloket ontwikkeld, waardoor het aanvragen van een terrasvergunning een stuk eenvoudiger wordt.

Openbare toiletten
Met het beschikbare budget komen de komende jaren openbare en toegankelijke toiletvoorzieningen in de binnenstad rond het Plein en de Grote Markt, in Scheveningen op de boulevard en aan het begin van het Zwarte Pad. Er heeft een vervolgonderzoek plaatsgevonden over de technische haalbaarheid van deze locaties. Door de verplaatsing van het openbaar toilet van het Deltaplein naar het Zwarte pad, is één van de locaties al aangepakt. Daarnaast is een toiletunit besteld die tijdelijk opgeslagen wordt totdat de exacte locatie bekend is waar deze geplaatst kan worden.      
In de app HogeNood zijn inmiddels 189 locaties in Den Haag aangemeld. In 2019 is €0,1 mln. besteed.

Openbaar groen en openluchtrecreatie

Openbaar groen
De agenda groen gaat uit van de waarden van groen, ook wel ecosysteemdiensten genoemd. De gemeente werkt daaraan door deel te nemen aan de City Deal waarderen van groen en blauw in de stad. Dit heeft tot doel de waarde van groen voor de stad te benoemen en werk te maken van de ontwikkeling van het natuurlijk kapitaal van de stad. De City Deal is in 2019 afgesloten met een slotmanifestatie op de dag van de stad. Het resultaat is de publicatie Werken aan groen en blauw in de stad.

In de Agenda groen voor de stad (RIS 294705) staat het kader voor het groenbeleid van de gemeente. In 2019 zijn de uitgangspunten van deze agenda verder uitgewerkt bij het opstellen van de nota Bomen en de nota Stadsnatuur. De voortgangsrapportage over de agenda Groen wordt samen met de geactualiseerde Bomennota aan de raad toegezonden.

Straatbomen
Het beleid over straatbomen is opgenomen in de nota ‘Haagse bomen’ (RIS 158380). In 2019 is gestart met het actualiseren van deze nota. De verwachting is dat de geactualiseerde nota in het voorjaar van 2020 ter besluitvorming aan de raad wordt voorgelegd.

Elk jaar vallen er tussen de 1.100 en 1.400 bomen uit door ziekten, plagen, storm en ouderdom. Dit jaar ging het om circa 1.250 bomen. In de winter worden 1.250 nieuwe bomen geplant.

De aanpak van de veiligheidsproblemen bij 2.200 populieren is gedeeld met de raad (RIS 301381) . Als vervolg zijn er vijf bewonersavonden georganiseerd. Op vier locaties is de voorkeur door de bewoners uitgesproken om alle bomen te vervangen. Op één locatie (omgeving sportvelden Houtrustlaan/-weg) is de voorkeur door bewoners uitgesproken om een deel van de bomen gefaseerd te vervangen. Een ander deel van de onveilige populieren wordt gekandelaberd.
Het rooiwerk voor een eerste groep van 1.040 populieren is aanbesteed. Populieren staan veel langs hoofdwegen. Dit betekent dat de kap veel begeleidende maatregelen vergt waardoor niet alle geplande bomen direct gekapt kunnen worden. In 2019 zijn circa 550 populieren gekapt. De resterende 490 bomen zijn doorgeschoven naar 2020. Er is in 2019 € 1,5 mln. besteed.

Klimaatadaptieve stad en extra groen en bomen
In 2019 is circa 10.000 m2 aan buitenruimte omgezet van steen naar groen. Zo is extra groen gecreëerd aan het Enthovenplein, Erasmusweg, Vaillantplein, Stortenbekerstraat, Bagijnestraat en de Kaapstraat. Daarnaast is onderzoek naar een aantal vergroeningsplannen opgestart zoals het Haegsch Hof in de Rivierenbuurt, Parallelweg in de Schilderswijk en Mozartlaan in Waldeck. Door het realiseren van extra groen  is het aantal bomen in Den Haag met 150 toegenomen tot 117.000.

In 2019 is € 2,0 mln. aan extra groen uitgegeven en € 0,5 mln. extra aan regulier onderhoud.

Grote groengebieden
Het groenonderhoud in grote groengebieden heeft extra aandacht gekregen. Hieraan is in 2019 € 0,3 mln. besteed. Samen met het beheerplatform Vrienden van het Zuiderpark is begonnen aan het opstellen van een visie op het gebruik van het Zuiderpark. Er is gestart met een belangrijke component: ‘in gesprek gaan met de stad’. Dit wordt voortgezet in 2020. Ook is een ecologisch onderzoek uitgevoerd waarbij specifieke aandacht is gevraagd voor verbetervoorstellen voor de ecologische waarden van het park.

Aan de hand van het plan van aanpak Visie denktank Scheveningse Bosjes en Westbroekpark inclusief waterpartij (RIS 299399) is gewerkt aan de quick wins en een beheerplan voor dit gebied. In de zomer hebben bewoners kunnen stemmen op hun favoriete meubilair en materiaal van de paden in de Scheveningse Bosjes. Dit is uitgewerkt tot een conceptvisie dat met de belanghebbenden is besproken. In 2020 wordt deze visie definitief gemaakt.
Verder is met de klankbordgroep en op een goed bezochte bewonersavond informatie verzameld voor het beheerplan voor de Scheveningse Bosjes. Dit wordt begin 2020 verder uitgewerkt. Met vrijwilligers is op de natuurwerkdag in de Scheveningse Bosjes gewerkt aan extra aanplant en beheer van opschot van esdoorns.

Stedelijke ecologische verbindingszones
De nota Stedelijke ecologische verbindingszones 2008 - 2018 (RIS 159450) bevat sinds tien jaar de kaders voor het behoud en de ontwikkeling van de kwaliteit van de ecologische verbindingszones. In 2019 is gewerkt aan het actualiseren van de nota. In de nieuwe nota zijn de ambities van de agenda groen voor de stad ten aanzien van biodiversiteit uitgewerkt.  De nota wordt in het eerste kwartaal van 2020 ter besluitvorming aan de raad voorgelegd.
In 2019 zijn inrichtings- en beheerplannen voor de Laakzone, het Rode Kruisplantsoen en natuurvriendelijke oevers opgesteld om de kwaliteit en functionaliteit hiervan te verbeteren. De uitvoering start in 2020.
De groeninrichtingen van de stedelijke ecologische verbindingszones zijn verbeterd door:

• de aanleg van een natuurvriendelijke oever bij het Erasmusplein.
• experimenteren met de bestrijding van de Japanse duizendknoop.
• een beter beheer van bloemrijke graslanden binnen de ecologische verbindingszones.
• jaarlijks onderhoud en reparatie van ondergrondse faunapassages voor kleine (zoog)dieren.

In 2019 is hier € 0,5 mln. aan besteed.

Regionaal groen
Den Haag participeert in twee landschapstafels en in de oprichting van het Nationaal Park Hollandse Duinen. In 2019 is € 0,5 mln. besteed. De volgende projecten zijn gerealiseerd:

Landschapstafel Duin Horst en Weide

• De studie naar de verbinding van het Haagse bos met de landgoederenzone is afgerond.
• Het wandelnetwerk Duin, Horst en Weide is geactualiseerd. Dit is vastgelegd op een nieuwe kaart.
• Voor de Schenkzone is een ecologisch plan gemaakt. Een onderdeel van het plan is het aanleggen van ecologische oevers. Dit wordt begin 2020 gedaan nadat omliggende bouwwerkzaamheden zijn afgerond.
• Voor uitvoering van een verbeterde fiets- en wandelstructuur bij het Zwarte Pad is een voorstel voor natuurcompensatie gemaakt. De procedure loopt.

Landschapstafel Hof van Delfland

• Het ontwerp van het Cromvlietpark in Molenwijk is gereed.
• Voor het gebied Solleveld/Ockenburg  (Van Zee tot Zweth fase2) wordt een visie opgesteld. De samenwerking met de diverse partijen kost meer tijd. Dit onderdeel wordt in 2020 uitgewerkt.

Strandbeleid

In de strandnota ‘Het strand van iedereen’ (RIS 291640) staat de visie voor het strand voor 2017-2022. De ambitie is om het strand jaarrond aantrekkelijk te maken. Al enkele jaren exploiteren een viertal strandpaviljoens jaarrond op het strand. In 2019 is voor het vervolg van deze jaarrondontwikkeling een participatie-traject opgestart als onderdeel van de evaluatie. De pilot “Vergunningsvrij plaatsen van objecten op het strand” is verlengd, zodat samen met betrokken paviljoenhouders kan worden beoordeeld of deze pilot meerwaarde oplevert. Ook is in goed overleg met enthousiaste strandpaviljoenhouders gewerkt aan een kwaliteitsconvenant. De focus in het convenant ligt op drie thema’s: gastvrijheid, duurzaamheid en (gebieds)profilering.

De gemeente ontvangt jaarlijks huurinkomsten voor de verhuur van het strand aan de strandexploitanten. In 2019 is € 0,4 mln. besteed aan strandbeleid en is € 1,7 mln. ontvangen aan huurinkomsten.

Stadsboerderijen

De Haagse stadsboerderijen hebben zich ook in 2019 optimaal ingezet om te fungeren als ontmoetingsplekken voor Hagenaars van jong tot oud waar:

• Circa 425.000 bezoekers zijn ontvangen, vergelijkbaar met 2018.
• In totaal zijn 356 lessen aan schoolklassen gegeven.
• De vrijwilligers hebben zich voor 6.200 uur ingezet.
• Er waren meer dan 160 activiteiten rond de thema’s voeding, afval, leefbaarheid, natuur en duurzaamheid.
• Er is 6.000 kilo aan elektrische apparaten en 9.500 kilo aan gebruikt vet ingeleverd. Dit zijn vergelijkbare hoeveelheden als in 2018. De definitieve cijfers volgen in januari 2020.

Aan stadsboerderijen is in 2019 €2,0 mln. besteed.

Riool- en waterzuivering
De gemeente zorgt voor een doelmatige inzameling en transport van afvalwater en hemelwater om de volksgezondheid en het milieu te beschermen en om wateroverlast te voorkomen. Ook houdt de gemeente drainagesystemen in stand. Dit is vastgelegd in het Gemeentelijk rioleringsplan 2016-2020 (RIS 289287). In 2019 is gestart met het nieuwe gemeentelijke rioleringsplan 2021-2025, die naar verwachting het vierde kwartaal van 2020 aan de raad wordt voorgelegd.

In 2019 is 19 kilometer riolering vervangen. Het gaat hierbij onder andere om de volgende projecten: Erasmusweg, Laakkwartier Oost/West, Bezuidenhout Oost fase 2B, Johan van Oldenbarneveltlaan, Bakkerstraat, Duindorp. Transvaalkwartier Zuid, Trekvlietplein, Moerwijk Noord fase 2, Rustenburg Oostbroek, Belgisch Park fase 3 en Rustenburg Zuid.

Ook zijn er veel werkzaamheden uitgevoerd op het gebied van onderhoud, reiniging en inspecties
Het gaat om zaken als het inspecteren en reinigen van de hoofdriolering en kolken, het vervangen van rioolhuisaansluitingen en drainage en het uitvoeren van rioolrenovaties, het vervangen van pompen en de installatie van onderdelen.

Daarnaast is er dit jaar 10 hectare aan verhardingen afgekoppeld van het riool, zoals toegezegd bij de afdoening van de motie Afkoppelen hemelwater van riool (RIS 291143).

Toezicht en handhaving buitenruimte

Een leefbare stad is belangrijk zodat het er voor iedereen prettig wonen, werken en recreëren is. In 2019 is € 15,7 mln. uitgegeven, voornamelijk aan de handhaving in de buitenruimte met als doel het gedrag van mensen zodanig te beïnvloeden dat er een positieve bijdrage wordt geleverd aan de leefbaarheid van Den Haag.

In 2019:

• Is begonnen met het voorbereiden van het vervolg op de nota ‘Doorpakken met Haagse kracht’ (RIS281916).
• Er zijn handhavers ingezet op plekken waar de overlast het grootst is en hun inzet het meeste effect heeft.
• De handhavers hebben de grootste ergernissen van bewoners, ondernemers en bezoekers aangepakt.
• De handhavers waren zichtbaar aanwezig tijdens grote en kleinere evenementen.
• In september 2019 zijn 9 nieuwe handhavers gestart. In december was er een nieuwe wervingsronde voor handhavers.
• In 2019 is de pilot gestart met bodycams voor handhavers (RIS 303952). De uitkomsten zijn in het eerste kwartaal van 2020 bekend.

Vergunningverlening en handhaving
In 2019 zijn 1.232 Wabo-vergunningen en 3.437 APV-vergunningen verleend. Ook hiermee levert de gemeente een bijdrage aan het verbeteren van de leefbaarheid van de buitenruimte.

In 2019 heeft de gemeente 9.620 rapportages voor verkeerd aangeboden huisvuil in behandeling genomen. Daarnaast zijn er 318 andere handhavingsbesluiten opgesteld.

Regionaal fietsdepot
In 2019 zijn meer dan 25.000 fietsen uit de buitenruimte verwijderd en naar het fietsdepot Haaglanden gebracht. Het fietsdepot Haaglanden is een initiatief van de gemeente Den Haag, Leidschendam-Voorburg, Delft en Pijnacker-Nootdorp. Het depot haalt in opdracht van de deelnemende gemeenten de gelabelde fietsen weg uit de buitenruimte.

De huidige locatie van het fietsdepot Haaglanden aan de Junostraat is, als gevolg van de herontwikkeling van de Binckhorst, vanaf 2022 niet meer beschikbaar. In 2019 is daarom naar een vervangende locatie gezocht. De beoogde nieuwe locatie is het Trekvlietplein.

Dierenwelzijn
Vier Haagse dierenwelzijnsorganisaties hebben in 2019 gezorgd voor het vervoer en de opvang van gevonden en gewonde (huis)dieren. Hier is € 0,8 mln. aan uitgegeven. Incidenteel is budget vrijgemaakt waarmee Omroep West, in opdracht van de gemeente, een documentaireserie heeft gemaakt over 6 Haagse dierenwelzijnsorganisaties. Het doel is om meer bekendheid en daardoor meer donateurs en vrijwilligers voor deze organisaties op te leveren. De serie wordt vanaf 15 januari 2020 uitgezonden op TV West.

Dienstverlening bedrijven en ondernemers
De gemeente is verantwoordelijk voor het beheer en de exploitatie van de markten. In het kader van de Haagse markten zijn in 2019 de volgende activiteiten uitgevoerd:

• Er zijn 2 commissiebrieven opgesteld over de toekomst van de Haagse markten: ‘Toekomstvisie Haagse markten’ (RIS 303122) en de ‘Transformatie Haagse markt’ (RIS 303572).
• De gemeente heeft in 2019 intensief overlegd over de wijze waarop een droogloop voor de Haagse Markt gerealiseerd kan worden. De initiatiefnemer voor de droogloop, Stichting Haagse Markt, heeft nog geen nieuw ontwerp voor een droogloop in combinatie met zonnepanelen gepresenteerd.
• De gemeente is verder gegaan met de normalisatie van de kiosken in Den Haag (RIS 283882). Dit moet ertoe leiden dat alle kiosken uiterlijk 1 januari 2022 een omgevingsvergunning hebben.
• Het nieuwe markregistratiesysteem Mercato is in samenwerking met de gemeente Amsterdam in gebruik genomen.

Ongediertebestrijding

In 2019 is in Moerwijk-Oost en Mariahoeve-de Landen een rattenoffensief ingezet. Dat wil zeggen dat er gebruik is gemaakt van een mix van communicatie, educatie, de basis op orde en handhaving. Er zijn (verbod)borden geplaatst, broodlessen gegeven en waar nodig zijn groen, gebouwen en binnentuinen beter onderhouden. Ook is er een voederverbod opgenomen in de APV voor de wijken Moerwijk, Mariahoeve en Morgenstond. Diverse informatiepunten zijn geopend en er wordt in de campagne zwerfafval gecommuniceerd over het feit dat voedsel en verkeerd aangeboden afval rattenoverlast veroorzaakt.
Ook in 2019 heeft de NV HMS namens de gemeente Den Haag de bestrijding van kakkerlakken en ratten uitgevoerd. Verder kwamen er in 2019 circa 60 meldingen over kakkerlakken. Dit komt neer op ongeveer 900 bestrijdingen. De bestrijding wordt per huizenblok aangepakt. Dit houdt in dat bij één overlast melding gemiddeld 16 woningen in de bestrijding worden meegenomen.