Toelichting op de samenstelling van het programma in 2019
De activiteit inrichting en onderhoud buitenruimte omvat ruim de helft van de lasten van dit programma. 24% van de lasten betreft de vervanging en het onderhoud van het rioolstelsel in de stad. Aan handhaving in de openbare ruimte om deze schoon, heel en veilig te houden is 10% besteed.

Toelichting op de dekking van het programma in 2019
De activiteiten binnen dit programma worden voor 62% gedekt uit algemene middelen en/of gemeentebrede reserves. 27% van de dekking komt uit de rioolheffing (belasting). De overige 10% komt uit huren en pachten van strandexploitatie en kiosken, leges  en andere rechten (o.a. opbreekvergunningen) en de reserve werk met werk.

Resultaten
Het programma Buitenruimte sluit af met een positief resultaat van € 3,6 mln. ten opzichte van de begroting. De afwijkingen zijn verderop in dit hoofdstuk nader toegelicht. De belangrijkste resultaten zijn:

• Het populieren vervangingsplan heeft vertraging opgelopen, omdat een langere voorbereidingstijd nodig was voor de noodzakelijke verkeersmaatregelen en de bereikbaarheid van de stad. (€ 1,7 mln. V)
• De vervanging van de Willemsparkbrug wordt tegelijk uitgevoerd met Netwerk Randstadrail lijn 1. Daarmee komt dit project boven de investeringsgrens van € 2,5 mln. en moet het geactiveerd worden. Als gevolg hiervan zijn de kosten van 2019 niet ten laste van de exploitatie gekomen. Dit leidt tot een voordeel van € 1,1 mln. Bij de nota resultaatbestemming wordt voorgesteld deze middelen toe te voegen aan de reserve werk met werk en kunstwerken.
• In 2019 heeft een laatste afrekening voor het beheer van Den Haag Centraal Station over de jaren 2016-2018 plaatsgevonden. Het resterende saldo is vrijgevallen ten gunste van de exploitatie (€ 0,7 mln. V).
• De herinrichting buitenruimte fase 4a bij The Hague World Forum is in 2019 vrijwel afgerond. Het project is voorspoedig gelopen. Wel is in 2019 € 0,5 mln. minder besteed. Dit saldo wordt verrekend met de reserve grote projecten. Onder andere het aanbrengen van de verlichting is naar 2020 doorgeschoven. Verder is het project Museumkwartier in 2019 niet volledig afgerond (€ 0,3 mln. V). Als gevolg van een langere afstemming met de participanten is later gestart met de uitvoering en loopt deze door in 2020.

Neutrale ontwikkelingen
Voor € 0,2 mln. zijn extra opbrengsten ontvangen voor het afgeven van kapvergunningen voor bomen in de stad. Hiertegenover staat een extra dotatie aan de voorziening bomen.
Verder is voor circa € 0,5 mln. besteed aan openbaar groen. Hiervoor is subsidie ontvangen van de provincie. Uit het Afvalfonds verpakkingen is € 0,6 mln. ontvangen voor de bestrijding van zwerfafval in de buitenruimte. Tevens is in het kader van het sectorplan Afvalbeheer & Management en Beheer Openbare Ruimte (AMBOR) een bijdrage ontvangen van € 0,2 mln.

Tot slot zijn er technische verschillen ontstaan tussen activiteiten binnen het programma als gevolg van de doorbelasting van afdelingslasten.

Verschillen 2019 t.o.v. 2018
De onttrekking aan de reserve werk met werk en constructies is met €1,9 mln. afgenomen conform de planning uitvoering projecten (RIS 295337).Verder zijn er geen majeure verschillen.

Waar bestaan de kosten uit?

Financiële verantwoording per activiteit

Toelichting op lasten en baten
De lasten voor toezicht en handhaving van de buitenruimte zijn € 15,7 mln. en bestaan uit: € 11,3 mln. personeelskosten voor handhaving en dierenbescherming, € 2,5 mln. voor de buurtbeheerbedrijven, € 0,7 mln. voor het exploiteren van het fietsdepot, € 0,4 mln. voor het digitaliseren van de handhavingsprocessen en € 0,8 mln. subsidie aan organisaties ten behoeve van dierenbescherming.

De baten voor toezicht en handhaving van de buitenruimte zijn € 0,4 mln. en bestaan uit € 0,3 mln. opbrengsten bestuurlijke boetes en € 0,1 mln. ontvangen bijdragen deelnemende gemeenten aan het fietsdepot.

Toelichting op financieel resultaat                          

Lasten                               € 2,0 mln. V/ I

Exploitatie regionaal fietsdepot                     €0,2 mln. V/I
Door het ophalen en verkoop van de weesfietsen zijn er meer opbrengsten gerealiseerd door HGR waardoor een lagere exploitatie bijdrage is toegekend.

Overig                              €0,1 mln. N/I

Neutrale ontwikkelingen
Circa € 1,9 mln. is niet toegelicht bij de afwijkingen op de lasten en baten. Dit betreft neutrale ontwikkelingen die niet tot een resultaat leiden, omdat tegenover de lagere lasten ook lagere baten staan:

Doorbelastingen afdelingslasten Handhaving (neutraal tussen activiteiten)      € 1,9 mln.
Als gevolg van de reorganisatie bij de Handhavingsorganisatie is bij het opstellen van de begroting niet de volledige impact van de reorganisatie op de doorbelastingen verwerkt. Hierdoor zijn technische verschillen ontstaan. Dit verschil is neutraal met de activiteit inrichting en onderhoud buitenruimte.

Toelichting op lasten en baten
In 2019 is op de activiteit inrichting en onderhoud buitenruimte € 82,8 mln. besteed:
€ 30,2 mln. heeft betrekking op straatreiniging, waarvan € 10,6 mln. personeelskosten voor veegmedewerkers, € 10,6 mln. bijdrage aan het Haags Werkbedrijf en € 9,0 mln. overige materiele kosten. In het kader van het beheer en onderhoud van de straten en wegen is circa € 21,7 mln. besteed. Aan vervanging van de openbare verlichting is € 8,6 mln.  is uitgegeven. Voor de vervanging en onderhoud van
kunstwerken in de buitenruimte (o.a. kademuren, bruggen e.d.) is € 10,9 mln. gerealiseerd, € 0,9 mln. is besteed aan overige fysiek beheer en onderhoud, o.a. voor de zeehavens. Tot slot is er circa € 7,2 mln. besteed aan personele kosten voor het primaire proces inrichting buitenruimte en € 3,3 mln. aan kapitaallasten.

De opbrengst op deze activiteit bedraagt € 7,2 mln. Hiervan heeft € 3,0 mln. betrekking op de ontvangen leges opbreekvergunningen en de huurinkomsten kiosken en benzinestations. Verder is € 0,8 mln. ontvangen aan havengelden en € 1,1 mln. als bijdrage uit het verpakkingsfonds als bijdrage in de opruimingskosten van verpakkingsmateriaal uit de buitenruimte.  € 1,4 mln. is ontvangen voor bijdragen van derden voor o.a. het fietsendepot en AMBOR. Tot slot  is € 0,2 mln. onttrokken uit de reserve werk met werk ter dekking voor kwaliteitsverbetering in de buitenruimte. Ook is € 0,7 mln. vrijgevallen uit de voorziening bedrijfsrisico´s.

Toelichting op financieel resultaat                          

Lasten                               € 1,5 mln. N/I

Meerjarenplan kunstwerken                     € 1,1 mln.  V/I
De vervanging van de Willemsparkbrug wordt  tegelijk uitgevoerd met Netwerk Randstadrail lijn 1.  Daarmee komt dit project boven de investeringsgrens van € 2,5 mln.  en moet het geactiveerd worden. Als gevolg hiervan zijn de kosten 2019 niet ten laste van de exploitatie gekomen. Dit resulteert in een voordeel van € 1,1 mln. Bij de nota resultaatbestemming wordt voorgesteld deze middelen toe te voegen aan de reserve werk met werk en kunstwerken.

Baggeren en beschoeiingen                     € 0,8 mln. V/I
In verband met de PFAS problematiek is er minder uitgevoerd en vallen de kosten van het baggeren van grachten en vaarten in 2019 lager uit. Verder is het beheer van walkantbeschoeiingen in 2019 niet uitgevoerd omdat de aanbesteding later heeft plaatsgevonden. Hierdoor is een voordeel van € 0,8 mln. ontstaan.

Onderhoud Hubertustunnel                     € 0,7 mln. V/I
De onderhoudskosten aan de Hubertustunnel zijn lager uitgevallen. Dit komt met name doordat er tijdens de uitvoering mindere schadevergoedingen zijn betaald als gevolg van werkzaamheden. Verder zijn de kosten voor de vervanging van de Speedgate lager uitgevallen.

Herinrichtingen buitenruimte                      € 0,8 mln. V/I
De herinrichting buitenruimte fase 4a bij The Hague World Forum is in 2019 vrijwel afgerond. Het project is voorspoedig verlopen en er is in 2019 € 0,5 mln. minder besteed. Hiervan betreft € 0,2 mln. aan activiteiten, onder andere het aanbrengen van de verlichting, die in 2020 zijn doorgeschoven.
Verder is het project Museumkwartier in 2019 niet volledig afgerond (€ 0,3 mln. voordeel). Als gevolg van een langere afstemming met de participanten is later gestart met de uitvoering en loopt deze door in 2020.

Openbare verlichting                                         € 0,4 mln. N/ I
Als gevolg van meer kabelstoringen, extra voorbereidingskosten Oud&Nieuw en hogere projectkosten vanwege spoedinzet van aannemers is een nadeel ontstaan.

Opleidingskosten personeel tunnelbediencentrale               € 0,6 mln. N/I
Ter voorbereiding (inwerktijd, opleiding) op de in gebruik name van de Victorie Boogie Woogie tunnel in 2020 was uitbreiding van het aantal operators voor de bediencentrale in de loop van 2019 noodzakelijk. Vanaf 2020 zijn deze kosten structureel geregeld uit de beheersmiddelen voor de Rotterdamsebaan.

Apparaatslasten                           € 0,4 mln. N/I
Begin 2019 had het IbDH ruim 20 vacatures open staan. Gedurende het jaar hebben 36 fte het IbDH verlaten (o.a. pensioen). Mede dankzij voortdurende wervingscampagnes is men  erin geslaagd om de oplopende vacatureruimte tot een minimum te beperken. Door de aantrekkende economie zijn niet alle vacatures vervuld. Om stagnatie in lopende projecten te voorkomen zijn externe medewerkers ingehuurd. Dit heeft tot extra kosten geleid.

Overig                              € 0,6 mln. N/I

Baten                               € 2,0 mln. V/ I

Voorziening overige bedrijfsrisico’s                  €  0,7 mln. V / I
In 2019 heeft een laatste afrekening voor het beheer van Den Haag Centraal Station over de jaren 2016-2018 plaatsgevonden en verrekend met de voorziening. Het resterende saldo is vrijgevallen ten gunste van de exploitatie.

Overig                              € 0,3 mln. V/I

Neutrale ontwikkelingen
Circa € 2,9 mln. is niet toegelicht bij de afwijkingen op de lasten en baten. Dit betreft neutrale ontwikkelingen die niet tot een resultaat leiden omdat tegenover de hoger lasten ook hogere baten staan.

Straatreiniging (neutraal)                      € 0,6 mln.
In 2019 is een bijdrage ontvangen uit het Afvalfonds Verpakkingen.  Hiervoor zijn de bijbehorende activiteiten voor de bestrijding van zwerfafval in de buitenruimte uitgevoerd.  

Sectorplan AMBOR                        € 0,2 mln.
In 2019 zijn hogere kosten gemaakt voor de ontwikkeling van personeel in de reinigingssector. Hiervoor is vanuit het sectorplan Afvalbeheer & Management en Beheer Openbare Ruimte een bijdrage ontvangen.

Reserve werk met werk                        € 0,2 mln.
Enkele projecten in het kader van werk met werk zijn voordeliger uitgevoerd. Hier tegen over staat een lagere onttrekking uit de reserve.

Doorbelastingen afdelingslasten Handhaving (neutraal tussen activiteiten)   € 1,9 mln.
Als gevolg van de reorganisatie bij de Handhavingsorganisatie is bij het opstellen van de begroting niet de volledige impact van de reorganisatie op de doorbelastingen verwerkt. Hierdoor is een technische verschil ontstaan. Dit verschil is neutraal met de activiteit toezicht en handhaving buitenruimte

Toelichting op lasten en baten
De lasten in 2019 bedragen € 3,5 mln. hiervan heeft € 2,2 mln. betrekking op exploitatiekosten van de marktkramen inclusief de kapitaallasten en € 1,3 mln. betreft personele kosten.
De totale baten bedragen € 4,1 mln. en bestaan uit: huuropbrengsten € 1,7 mln., marktgelden € 2,2 mln. en  overige middelen € 0,2 mln.  

Toelichting op financieel resultaat                    € 0,2 mln. V/I      

Lasten                            € 0,3 mln. V/I

Markten, straathandel en kiosken   (MSK)                  € 0,1 mln. V/I
De incidentele middelen MSK voor 2019 zijn niet volledig besteed en leidt tot een voordeel.

Overig                              € 0,2 mln. V/I
Het overige resultaat bedraag 0,2 mln. en bestaat voornamelijk uit lagere juridische kosten.

Baten                              € 0,1 mln. N/I

Overig                              € 0,1 mln. N /I

Toelichting op lasten en baten
In 2019 is op de activiteit openbaar groen en openluchtrecreatie € 10,7 mln. besteed. Aan beheer en
onderhoud van het openbaar groen in de stad is € 7,0 mln. besteed. Hiervan heeft € 4,7 mln. betrekking op
de kosten van groenvoorzieningen in de stad. Voor de exploitatie van de stadsboerderijen is € 2,0 mln. besteed waarvan € 1,5 mln. personeelskosten. Ook is er € 0,4 mln. besteed aan strandbeleid. Daarnaast zijn er voor € 0,5 mln. aan subsidiabele lasten gemaakt en is voor € 0,2 mln. een dotatie aan de voorziening bomen gedaan. Dit komt door extra inkomsten uit kapvergunningen. De huisvestingslasten bedragen € 0,6 mln.

De opbrengsten bedragen € 2,9 mln. bestaande uit: € 1,7 mln. opbrengsten pachten strandexploitatie, € 0,5 mln. ontvangen subsidies van de Metropoolregio Rotterdam Den Haag en de provincie, € 0,2 mln. leges kapvergunningen/storting bomenfonds en € 0,5 mln. huuropbrengsten volkstuinen

Toelichting op financieel resultaat                          

Lasten                               € 0,1 mln. V/ I

Populieren vervanging                         € 1,7 mln. V/I
Het populieren vervangingsplan heeft vertraging opgelopen,  omdat een langere voorbereidingstijd nodig was voor noodzakelijke verkeersmaatregelen en de bereikbaarheid van de stad.

Wijk en buurtgroen                        € 0,5 mln. N/I
In de stadsdelen Haagse Hout, Laak, Escamp en Leidschenveen/Ypenburg is er extra inzet geweest bij de uitvoering van de wijk en buurtgroen bestekken.

Exploitatie groen                         € 0,4 mln. N/I
Het exploitatieresultaat groen over 2019 valt nadelig uit. De belangrijkste oorzaken zijn: als gevolg van vacatureruimte en de krapte op de arbeidsmarkt is er personeel ingehuurd. Verder is in verband met de vertraging van het populierenvervangingsplan minder omzet gegenereerd.

Baten                              € 0,8 mln. V/I

Overig                              € 0,1 mln. V/I

Neutrale ontwikkelingen                            
Een bedrag van € 0,7 mln. is niet toegelicht bij de afwijkingen op lasten en baten. Dit zijn neutrale
ontwikkelingen die niet tot een resultaat leiden:

Kapvergunningen/ voorziening bomen                   € 0,2 mln.
Voor € 0,2 mln. zijn meer opbrengsten ontvangen voor afgegeven kapvergunningen voor bomen. Dit
heeft geleid tot een hogere dotatie aan de voorziening bomen in het kader van de herplantplicht.

Ontvangen subsidies openbaar groen                   € 0,5 mln.
Van de provincie Zuid Holland is € 0,5 mln. aan subsidies ontvangen voor openbaar groen projecten.

Toelichting op lasten en baten
De lasten riolering en waterzuivering bedragen € 37 mln. hiervan heeft  € 19,8 mln. betrekking op de dotatie aan de voorziening riolering in verband met de rioolvervangingsinvesteringen, € 15,2 mln. is voor de jaarlijkse beheer en onderhoudskosten van gemalen en riolen, € 1,6 mln. is besteed aan personele kosten riolering en waterzuivering, € 0,4 mln. betreft perceptiekosten voor het innen van de rioolbelasting en € 0,2 mln. betreft de kapitaallasten

De baten bedragen € 40,7 mln. en betreffen met name de heffing rioolbelasting.

Toelichting op financieel resultaat

In 2019 heeft de rioolheffing circa € 0,2 mln. meer opbrengsten ontvangen. Hiertegenover staat een extra dotatie aan de voorziening Riolering. Per saldo is er geen resultaat op deze activiteit.

Toelichting op lasten en baten
In 2019 is voor € 0,5 mln. besteed aan de bestrijding van ratten en kakkerlakken.

Toelichting op financieel resultaat                          

Overig                                         € 0,1 mln. N/I

Toelichting op lasten en baten
De lasten bedragen € 2,4 mln. bestaande uit: € 0,6 mln. voor dagelijks beheer en onderhoud van de begraafplaatsen inclusief huisvesting, € 0,3 mln. dotatie aan de voorziening voor vooruit ontvangen onderhoudsbijdragen graven, € 1,4 mln. apparaatslasten en € 0,1 mln. kapitaallasten.

De baten bedragen € 2,4 mln. en bestaan uit: € 2,2 mln. opbrengsten uit begraafplaatsrechten en € 0,2 mln. overige baten.

Toelichting op financieel resultaat                          

N.v.t.                                 

Voorziening Bedrijfsrisico’s
Een aantal aansprakelijkheidstellingen waarvoor een risicovoorziening was getroffen zijn afgewikkeld. Dit betreft met name de voorziening beheer Centraal Station.

Voorziening Riolering         

bedragen x € 1.000

Vervangingen
In 2019 is 19 kilometer riolering vervangen. Het gaat hierbij onder andere om de volgende projecten: Erasmusweg, Laakkwartier Oost/West, Bezuidenhout Oost fase 2B, Johan van Oldenbarneveltlaan, Bakkerstraat, Duindorp. Transvaalkwartier Zuid, Trekvlietplein, Moerwijk Noord fase 2, Rustenburg Oostbroek, Belgisch Park fase 3 en Rustenburg Zuid.

Beheer en onderhoud
In 2019 zijn er veel werkzaamheden uitgevoerd op het gebied van onderhoud, reiniging en inspecties
Het gaat daarbij om zaken als het inspecteren en reinigen van de hoofdriolering en kolken, het vervangen van rioolhuisaansluitingen en drainage en het uitvoeren van rioolrenovaties, vervangen van pompen en installatie van onderdelen.

Daarnaast is er dit jaar 10 hectare aan verhardingen afgekoppeld van het riool, zoals toegezegd bij de afdoening van de motie Afkoppelen hemelwater van riool (RIS 291143).

In bovenstaande tabel genoemde investeringsprojecten zijn inhoudelijk toegelicht in onderdeel Wat hebben we gedaan. Hieronder staat een verschillenverklaring op hoofdlijnen.

Ondergrondse Entree en Fietsenstalling (EeF) Kijkduin-Bad
Aangezien de aanleg van de EeF is vertraagd (zie programma 13, De Kust Gezond), is ook de aanleg van de definitieve inrichting van de buitenruimte aan het Deltaplein vertraagd. Er is gezorgd voor een volwaardige tijdelijke inrichting om te zorgen voor zo min mogelijk overlast. 

Vervanging riolering
In 2019 is extra ingezet op de vervanging van riolering om de doelstellingen zoals beschreven in het Gemeentelijk rioleringsplan 2016-2020 (RIS 289287) te behalen, hierbij is geconstateerd dat de uitvoeringskosten per vervangen kilometer riolering zijn gestegen.

KJ-plein/Koekamp en A12/Malieveld
De werkzaamheden van het project Koekamp zijn gestart, maar kunnen slechts gedeeltelijk plaatsvinden als gevolg van een ingediend bezwaar op de kapaanvraag. Zolang deze procedure loopt mogen de bomen niet worden gekapt. De adviescommissie bezwaarschriften heeft het bezwaar begin 2020 ongegrond verklaard. De resterende werkzaamheden worden in 2020 uitgevoerd en lopen door in 2021.

Oude Centrum
De Loper Oude Centrum is in het eerste half jaar van 2019 opgeleverd. Het aanbrengen van verlichting en het plaatsen van een openbaar toilet zijn in 2019 nog niet uitgevoerd en worden in 2020 gerealiseerd. Hiermee valt de besteding in 2019 ongeveer € 0,9 mln. lager. Daarnaast wordt een projectresultaat verwacht van ongeveer € 0,4 mln. De werkzaamheden aan Boekhorststraat starten in 2020.  

Renovatie Koningstunnel
Dit project is in 2019 afgerond: vanaf eind augustus is de tunnel weer open voor het verkeer. Het project is voortvarend verlopen en is binnen de planning en begroting afgerond. Het eventuele projectresultaat wordt meegenomen bij de actualisatie van het meerjarig investeringsplan bij de begroting 2021-2024.