Werk en inkomen

In dit tekstvak komen links te staan die rechtstreeks naar de activiteit gaan.

In dit deel geven we een toelichting op de belangrijkste activiteiten die we in 2019 per cluster hebben gedaan, waarbij we steeds de bijbehorende baten en lasten laten zien. Een verantwoording van de financiële cijfers volgt in deel C.

B 1a Cluster Werk

Werkgelegenheidsprojecten en Werkoffensief +500

Uitstroom
In januari 2019 is het Werkoffensief +500 officieel van start gegaan met als ambitie om jaarlijks 500 mensen extra uit de bijstand aan het werk te helpen. Voor deze extra uitstroom van 2.000 in vier jaar heeft het college € 18 mln. beschikbaar gesteld. Daarmee hebben we voor 2019 met het Werkoffensief +500 en het Werkgevers Servicepunt ingezet op een totale uitstroom uit de bijstand van 3.100 uitkeringen. Dit heeft in 2019 geresulteerd in een uitstroom van 3.115 beëindigde bijstandsuitkeringen.

Begeleiding
In 2019 zijn totaal 4.558 mensen begeleid bij re-integratie of participatie, waarvan 4.248 via Werkgevers Servicepunt en Werkoffensief +500 (t.o.v. een doelstelling van 4.500). Het gaat daarbij om mensen waarvan de uitkering volledig, of gedeeltelijk (door parttime werk) is beëindigd, waaronder170 STiP-medewerkers die zijn doorbemiddeld naar een reguliere baan en voor 717 mensen zonder uitkering is re-integratie ingezet waarbij 467 mensen naar werk of opleiding zijn bemiddeld. Ten slotte zijn 310 mensen zonder uitkering via participatie voorzieningen begeleid.

De prioriteit in 2019 en daarna ligt op een doelgroep met een grote afstand tot de arbeidsmarkt. Deze mensen zittenlangdurig in de uitkering. Daardoor duren trajecten bij het Werkgevers Servicepunt langer. In 2019 zijn daardoor minder mensen via het Werkgevers Servicepunt na re-integratie uitgestroomd (4.248) dan de doelstelling (4.500).

Akkoord werkgevers
Om extra uitstroom te kunnen realiseren, brengen we allereerst de doelgroep in beeld en kijken wie ze zijn en waar hulp ingezet kan worden. Ook hebben we nieuw aanbod ontwikkeld om mensen werkfit te maken en zijn, in samenwerking met werkgevers banen gerealiseerd die aansluiten op de Banenafspraak. In de sectoren zorg, horeca & hospitality, bouw en techniek/energieacademie, transport en (agro-) logistiek zijn in 2019 sectordeals en werkakkoorden gesloten. Met deze werkakkoorden zijn werkgevers bereid gevonden om 2.787 banen te realiseren, 580 werkfittrajecten beschikbaar te stellen en 1.875 werkontwikkeltrajecten.

Servicepunten Arbeid
In de drie gemeentelijke Servicepunten Arbeid (SPA’s) wordt intensief en integraal samengewerkt om kwetsbare jongeren naar werk en onderwijs te begeleiden en waar nodig passende hulpverlening te bieden. De SPA’s moeten een laagdrempelig aanspreekpunt voor jongeren zijn en blijven.
In 2019 stond borging en doorontwikkeling van de SPA aanpak voorop, waarvoor het college € 1 mln. aan structurele middelen beschikbaar stelde. We hebben ons in 2019 vooral gericht op jongeren tot 27 jaar, die een gemeentelijke bijstandsuitkering ontvangen of geen schoolinschrijving, werk en startkwalificatie hebben.

Aanpak
De gemeente kijkt multidimensionaal naar de hulpvraag en samen met de jongere wordt het perspectief (breed) bepaald en geboden. Met de jongere wordt een plan opgesteld en professionals worden ingezet waar dat nodig is. Dubbele regie wordt voorkomen. We werken bovendien niet langer alleen voor enkele wijken, maar bieden een belangrijk deel van de SPA-dienstverlening aan voor jongeren uit de hele stad. In het kader van het Werkoffensief +500 worden alle te spreken jongeren die langdurig een bijstandsuitkering ontvangen door het SPA opgeroepen. Het bieden van de juiste dienstverlening aan deze jongeren is maatwerk.

Cijfers
In 2019 zijn bij de SPA’s 5.032 intakes geweest en 4.840 jongeren de SPA dienstverlening ingestroomd. Dit is inclusief voortijdig schoolverlaters (VSV) die niet alle even intensief begeleid hoeven te worden.

In 2019 zijn 2.754 jongeren uitgestroomd. Hiervan zijn 1.739 jongeren vanuit de SPA’s uitgestroomd naar school of werk en zijn 1.082 jongeren neutraal uitgestroomd. Een klein deel stroomt neutraal uit.92% van de neutrale uitstroom zijn jongeren die door leerlingzaken (VSV) begeleid werden. Voor bijna alle jongeren die gebruik maken van de dienstverlening van leerlingzaken, is deze begeleiding vrijwillig. Zij zijn vrij om begeleiding te weigeren en doen dat bijvoorbeeld als ze zelf werk of een opleiding vinden of dat van plan zijn en geen hulpvraag hebben.

In het kader van het Werkoffensief +500 zijn in 2019 479 jongeren die lang een bijstandsuitkering ontvangen gesproken en een passend aanbod gedaan. Van deze jongeren met een bijstandsuitkering zijn er 48 alweer uitgestroomd.

Werkontwikkeltrajecten, werkfit en praktijkverklaringen

Wat is het?
In 2019 is de aanpak werkontwikkeltrajecten (WOT) voortgezet en aangeboden aan kandidaten met een afstand tot de arbeidsmarkt. Deze aanpak houdt in dat de kandidaten zich in maximaal een half jaar ontwikkelen bij een echte werkgever in een kansrijke branche, onder methodische begeleiding op basis van een persoonlijk ontwikkelplan. De begeleiders van het Werkgeversservicepunt ondersteunen bij het ontwikkelen van werknemersvaardigheden. De werkgever zorgt voor coaching op vakmanschap. De kandidaat heeft ook de mogelijkheid om certificaten/diploma’s te behalen. Het doel was ook in 2019 om kandidaten na het ontwikkelen van deze vaardigheden duurzaam aan het werk te helpen. Een deel van deze trajecten is ontstaan binnen de sectordeals vanuit het Werkoffensief +500.

Cijfers
Het aantal kandidaten dat een WOT is gestart in 2019 is vergelijkbaar met 2018. Er zijn in 2019 900 kandidaten op een WOT gestart ten opzichte van 912 in 2018. Het totaal aantal kandidaten dat succesvol een WOT heeft afgerond bedraagt 289 in 2019.

Werkfittrajecten
Aanvullend op de WOTs zijn 844 kandidaten op werkfittrajecten gestart in 2019 die nog niet toe zijn aan een WOT. De kandidaten worden werkfit door aandacht te besteden aan problematiek op diverse leefgebieden en vervolgens werknemersvaardigheden te ontwikkelen. Werkfit vindt onder andere plaats op interne werkfitplekken, zoals de brugplekken (590 kandidaten), en op werkfitplekken bij andere organisaties (254 kandidaten) om de afstand tot de arbeidsmarkt zo klein mogelijk te maken.

Praktijkleren
Naast de werkfittrajecten heeft de gemeente een begin gemaakt met de ontwikkeling van het praktijkleren in de vorm van pilots voor de MBO-praktijkverklaring en de praktijkverklaring specifiek voor de doelgroep met een PRO-VSO achtergrond, waaraan 13 kandidaten deelnamen eind 2019. Middels praktijkleren kunnen werkzoekenden branche-erkende praktijkverklaringen behalen die hen meer kansen bieden op de arbeidsmarkt. Kandidaten die een MBO-praktijkverklaring behalen zijn nu nog niet in staat om een MBO-certificaat of -diploma te halen. Kandidaten met een PRO-VSO achtergrond, zijn (voormalig) leerling van het praktijkonderwijs (PRO) of voortgezet speciaal onderwijs (VSO).

Banenafspraak: de cijfers
De gemeente Den Haag helpt zoveel mogelijk mensen met een arbeidsbeperking aan het werk. We helpen werkgevers deze werkplekken vorm te geven zodat ze goed matchen met de doelgroep. Ook worden de kandidaten én werkgevers na de plaatsing door de gemeente begeleid. Dit jaar zijn 341 mensen met een arbeidsbeperking aan een baan geholpen, van wie 221 in het kader van de STiP-regeling. Ook zijn dit jaar 93 mensen van STiP-baan gewisseld. Eind 2019 werd voor 1.076 personen (doelgroep banenafspraak) loonkostensubsidie verstrekt en zaten nog 601 personen in een STiP-traject. Er zijn tot en met dit jaar 207 STiP-medewerkers doorgestroomd naar regulier werk.

Nieuw in 2019
Afgelopen jaar is een start gemaakt om de dienstverlening breder beschikbaar te maken voor de groep die is aangewezen op de banenafspraak. Enerzijds door accountmanagers en werkbegeleiders (bij) te scholen in kennis en vaardigheden anderzijds door meer gebruik te maken van de zgn. “praktijkroute”. Deze werkwijze is minder “medicaliserend” en heeft een korte voorbereidingstijd doordat de vaststelling niet via UWV geregeld hoeft te worden. In aanloop naar Den Haag Werkt is er veel aandacht voor de ontwikkeling van “begeleiding na plaatsing”.

Koplopergemeente
De bedoeling van de Participatiewet is dat meer mensen bij reguliere werkgevers aan de slag gaan (met een loonkostensubsidie). Volgens een analyse van Bureau Berenschot (25/11/2019 “Beeld van de Participatiewet is minder somber dan geschetst”) is Den Haag er als beste in geslaagd deze transitie vorm te geven: voor de 732 SW-ers die uitstroomden zijn 1.300 arbeidsbeperkten aan de slag gegaan met inzet van een loonkostensubsidie. Daardoor behoort ook de regio Haaglanden tot de koplopers in Nederland. Tot en met het 2e kwartaal 2019 zijn volgens het UWV bijna 5.000 mensen op een baan geplaatst die onder de banenafspraak valt. Daarmee heeft onze regio veruit de grootste groei van het land gerealiseerd ten opzichte van de nulmeting. De totale cijfers over het afgelopen jaar worden door het UWV pas na afloop van het 1e kwartaal 2020 bekend gemaakt (op niveau regio).

Goede voorbeeld geven
Als sociaal werkgever draagt de gemeente Den Haag zelf ook bij aan het realiseren van de banenafspraak. De gemeente Den Haag heeft een formatie van 8.071 fte, waarvan 268,5 fte meetelt voor de banenafspraak. Dat is 3,33 %. De gemeente Den Haag voldoet daarmee ruim aan de landelijke doelstelling voor overheidswerkgevers van 2,14%.

Social return
Social return is erop gericht om via de gemeentelijke inkoop bij te dragen aan de kansen voor mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt. Aan onze leveranciers vraagt de gemeente om bij de uitvoering van een opdracht werkzoekenden of stagiaires in te zetten. Dit kunnen plaatsingen op werk, opleidings- en leerwerkplekken betreffen. In 2019 zijn 1.144 kandidaten geplaatst, waarvan 704 op werk.

Cijfers
Eind 2019 heeft 90% van de leveranciers kans gezien om social return volledig (100% of meer) in te vullen. Omdat het door de veranderde arbeidsmarkt niet altijd mogelijk is voor opdrachtnemers om kandidaten te plaatsen wordt steeds meer ingezet op alternatieve invulling van Social Return. Bedrijven kunnen er bijvoorbeeld voor kiezen om trajecten gericht op kandidaat ontwikkeling aan te bieden via zogenaamde “Social Return projecten”. Daarnaast kunnen zij sinds medio 2019 kiezen voor inkoop bij een -door onze gemeente erkende – sociale onderneming.

Sociaal ondernemerschap
Sociaal ondernemerschap is als programma opgenomen in het Werkoffensief +500. Wij blijven inzetten op het aantrekken en laten groeien van sociaal ondernemers. In de tweede helft van het afgelopen jaar hebben drie sociaal ondernemers zich in Den Haag gevestigd. De social returnbouwblokken zijn aangepast, zodat het nu ook mogelijk is SROI in te vullen met de inkoop bij een erkende sociaal ondernemer (de arbeidsmarktregio's Haaglanden, Zuid-Holland Centraal en Rijnmond trekken hier samen in op). Er is een lijst opgesteld met erkende sociaal ondernemers, welke op Denhaag.nl is gepubliceerd. Op deze lijst staan nu 23 sociaal ondernemers.

Impact Days
Ook dit jaar hebben wij in samenwerking met Social Club, Impact City, Resilient The Hague en het programma Circulaire Economie de Impact Days georganiseerd. Onderdeel van de Impact Days was een 'Koop sociaal'-beurs, waar sociaal ondernemers hun diensten producten konden presenteren.

Energietransitie
Duurzaamheid is een van de kernthema’s in het coalitieakkoord. De ambitie is het om nog deze collegeperiode 25.000 - 30.000 bestaande woningen van schone energie te voorzien of daarvoor voorbereidingen te treffen. Voor de energietransitie is het ‘Programmaplan werkgelegenheid uit de energietransitie 2018-2022’ opgesteld. De hoofddoelstelling van het programmaplan is een betere aansluiting van vraag en aanbod op de arbeidsmarkt van de energietransitie.

Cijfers
In het kader van het Werkoffensief +500 hebben bedrijven op 12 juni 2019 in de sector Bouw & Techniek/ Energietransitie een sectordeal getekend. De afspraken uit deze deal zijn geconcretiseerd in 58 werkakkoorden met grote en kleine bedrijven uit deze sector. De werkakkoorden zijn goed voor 459 banen voor mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt.

Energieacademie
Verder is op het bedrijventerrein ZKD samen met het bedrijfsleven de Energieacademie opgericht. Met de Energieacademie worden in twee jaar tijd 560 werkzoekenden voorbereid op een baan en/of vervolgopleiding in de sector Bouw, Techniek en Energietransitie. Het gaat om een praktijkgericht leerwerktraject van drie maanden. Vanuit de gemeente en het 'Programma Kansen voor West 2014-2020' zijn aan de Energie Academie eenmalige bijdragen verstrekt van in totaal € 1,9 mln.

Samenwerking in de regio

Waarom samenwerking
In 2019 is de samenwerking rond de werkgeversbenadering in de arbeidsmarktregio Haaglanden met onverminderd enthousiasme voortgezet. De ambitie van het samenwerkingsverband is gericht op thema’s waarin wordt onderkend dat samenwerken toegevoegde waarde levert voor de partijen en betrokken actoren van de arbeidsmarktregio Haaglanden. De ambitie is gericht op een integrale ‘eenduidige’ werkgeversbenadering in de arbeidsmarktregio Haaglanden, het efficiënt gebruik en ontwikkeling van elkaars kennis, kunde en middelen en het effectief bij elkaar brengen van vraag en aanbod uit de gehele regio. Hierdoor kunnen in de regio meer vacatures worden vervuld en werkgevers hoeven niet langer aan te kloppen bij alle verschillende gemeenten en UWV binnen de arbeidsmarktregio Haaglanden.

Perspectief op werk
Het in 2019, door het ministerie van SZW, geïntroduceerde programma Perspectief op Werk, en de daarbij behorende middelen, zorgen enerzijds voor een intensivering van de samenwerking met werkgevers en met het onderwijs binnen de arbeidsmarkt en anderzijds voor nadrukkelijkere focus op de inclusieve arbeidsmarkt. Dit programma is dan ook leidend verklaard in de samenwerking in de arbeidsmarktregio Haaglanden, waardoor deze samenwerking niet langer beperkt blijft tot de werkgeversbenadering: sinds het derde kwartaal van 2019 wordt er ook intensiever samen gewerkt op de terreinen van kandidaat ontwikkeling en de transparantie van het werkzoekendenbestand. In dat kader is een pilot gestart voor de uitrol van HalloWerk! in de regio. Naar verwachting zullen de regiogemeenten medio 2020 volledig aangesloten zijn op dit platform met het daarbij behorende dienstverleningsmodel.

HalloWerk
In 2019 is HalloWerk breed uitgerold binnen WSP Den Haag en vanaf juli zijn ook de gemeenten in de arbeidsmarktregio Haaglanden aangesloten. In Rotterdam heeft eveneens de regionale aansluiting van Rijnmond plaatsgevonden.

De implementatie van de dienstverlening naar burgers met werkpotentieel, een combinatie van online en offline dienstverlening via HalloWerk, heeft plaatsgevonden. Met als doel om transparantie te bieden aan de burger en de zelfregie te vergroten. Voor de werkgevers ontsluiten we met HalloWerk de werkzoekenden uit de regio Haaglanden en brengen we op deze manier gericht en digitaal ondersteund vraag en aanbod bij elkaar.

Cijfers
Mede dank zij het Haagse zomeroffensief, waarin een extra boost is gegeven aan het aanmaken van een profiel in HalloWerk door kandidaten, is de doelstelling om eind 2019 van circa 5.000 profielen in HalloWerk gerealiseerd. Eind december waren er circa 5.100 actieve profielen in HalloWerk, waarvan ruim 4.9 van Haagse kandidaten en circa 175 van kandidaten uit de regiogemeenten. Inmiddels hebben ruim 400 Haagse werkgevers toegang tot HalloWerk en circa 20 werkgevers in de regio.

Investeren in mensen / Participatie
De gemeente Den Haag stimuleert actieve betrokkenheid van bewoners en vindt het belangrijk dat iedereen een bijdrage levert aan onze samenleving. De gemeente legt het accent op het begeleiden van Hagenaars naar een betaalde baan. Aan inwoners voor wie betaald werk (nog) geen optie is, wordt gevraagd om op een andere manier een bijdrage te leveren aan de samenleving (de wederkerigheid).

De gemeente doet hierbij onder andere een beroep op PEP Den Haag en de Haagse welzijnsorganisaties. Zij helpen deze mensen bij het vinden van een zinvolle activiteit en dagbesteding. Deze trajecten richten zich zoveel mogelijk op het stabiel krijgen van de leefsituatie, van waaruit ontwikkeling naar werk of school alsnog mogelijk is.

In 2019 hebben ruim 8.000 geregistreerde inwoners een dergelijk traject gevolgd. In het geval dat een bijstandsgerechtigde niet bereid is om zich op de één of andere manier in te zetten voor de Haagse samenleving, maar dat wel zou kunnen, wordt de persoon verplicht een tegenprestatie te doen. Het gaat om aanvullende werkzaamheden, bijvoorbeeld bij een buurtbeheerbedrijf.

SamenHaags
Het programma SamenHaags is gestart in januari 2018 met als doel 1.000 burgers meer deel uit te laten maken van de stad. Dit integrale programma bestaat uit lessen Nederlands en maatschappij oriëntatie, een maatschappelijke stage en het verbreden van het sociale netwerk door middel van een maatje (Haagse makker) en bakkie taal (informele bijeenkomsten van deelnemers waar Nederlands de voertaal is). Van januari 2018 t/m november 2019 zijn 1.060 deelnemers gestart met het programma SamenHaags. Daarvan hebben 862 deelnemers de lessen Nederlands gevolgd (of volgen die nog steeds), lopen 691 deelnemers stage en hebben 468 mensen een Haagse makker gevonden.

B 1b Cluster Sociale werkvoorziening

Sociale werkvoorziening
Werknemers sociale werkvoorziening
Het betreft hier de integrale beleidstaak sociale werkvoorziening, de loonkosten van SW-ers en de apparaatslasten. Dit onderdeel moet in samenhang met programma ‘Overhead’ worden bekeken, omdat middelen voor dit beleidsonderdeel vanwege de BBV-richtlijnen worden verdeeld over programma Werk en Inkomen en programma Overhead.

Cijfers
Nieuwe arbeidsbeperkte werkzoekenden komen sinds de komst van de Participatiewet niet meer in aanmerking voor werkplekken vanuit de Wet sociale werkvoorziening (Wsw) maar voor de banenafspraak en beschut werk. Reeds werkende Wsw-werknemers behouden hun rechten, maar de groep wordt als gevolg van natuurlijke uitstroom jaarlijks kleiner. De rijksbijdrage voor de financiering van de Wsw daalt jaarlijks vanwege een efficiencykorting en de verwachte uitstroom. De daadwerkelijke uitstroom kan daarvan afwijken, het verschil is voor rekening van de gemeente.

Eind december 2019 waren 1.597 Wsw-werknemers werkzaam bij de Haeghe Groep (onderdeel GWB), dat is 1.430,8 fte. Over 2019 werd een uitstroom verwacht van 80 fte, uiteindelijk is 94,5 fte aan Wsw-werknemers uitgestroomd.

Daarnaast waren eind december 63 Wsw-medewerkers (55,7 fte) begeleid aan het werk bij reguliere werkgevers. Werkgevers ontvangen in dit geval subsidie voor de begeleiding.

Beschut werk
Beschut werk is werk voor mensen met een lichamelijke, verstandelijke of psychische beperking die zoveel ondersteuning nodig hebben dat reguliere werkgevers hen niet zonder meer in dienst nemen. Wie een beschutte werkplek nodig heeft en daarvoor in aanmerking komt, kan daar in Den Haag op rekenen en heeft een gemeentelijk dienstverband gekregen bij het GWB.

Cijfers
De gemeente Den Haag is landelijk koploper in het realiseren van beschutte werkplekken en realiseert meer werkplekken dan wettelijk verplicht. Voor 2019 was de wettelijke taakstelling voor beschut werk voor gemeente Den Haag om het equivalent van 166 werkplekken van 31 uur te realiseren, omgerekend naar dienstverbanden van 28,8 uur zijn dat er 179. Eind december 2019 werkten 246 mensen met een beschut dienstverband bij de gemeente Den Haag.

Gemeentelijk werkbedrijf
Met de komst van de Participatiewet is een verandering ingezet naar een inclusieve arbeidsmarkt. De Wet sociale werkvoorzieningen kent geen nieuwe instroom meer en een groot deel van de arbeidsbeperkte doelgroep valt nu onder de banenafspraak. Niet de gemeente, maar reguliere werkgevers zijn in grote mate verantwoordelijk voor het bieden van banen aan deze doelgroep. Ook vanuit financieel oogpunt is deze verandering voelbaar. Het Participatiebudget voor de financiering van de sociale werkvoorziening daalt jaarlijks en de financiering van de banenafspraak is soberder. Hierdoor staat de gemeente voor een grote opgaven: het geleidelijk en zorgvuldig transformeren van werkgelegenheid die de Wsw bood, naar werkgelegenheid via nieuwe Participatiewet-banen (inclusief Nieuw Beschut). En daarmee het invullen van de nieuwe rol en taken vanuit de Participatiewet.

Den Haag Werkt
Daartoe is het noodzakelijk dat in de gemeentelijke organisatie de krachten gebundeld worden. De twee bestaande organisaties die een kerntaak op dit terrein hebben -de Haeghe Groep en het Werkgeversservicepunt- zijn geïntegreerd tot één Gemeentelijk Werkbedrijf. Zo bundelen we de kansen om mensen naar passende banen te begeleiden optimaal. De bundeling van de organisaties is eind 2019 afgerond. Vanaf 1 januari 2020 gaat het Gemeentelijk Werkbedrijf in haar nieuwe vorm van start onder de naam ‘Den Haag Werkt. Meer informatie staat vermeld in RIS 299800 en RIS 302416. Eind december is de laatste voortgangsrapportage verzonden aan de raad (RIS 304096).

B2 Cluster Inkomen

Ontwikkelingen bijstand

Uitkeringen en de loonkosten subsidies
Het aantal bijstandsuitkeringen in Den Haag is in 2019 met 3,9% gedaald naar 24.139 uitkeringen. In de begroting werd uitgegaan van een daling voor 2019 van 4,4% op basis van de raming van het CPB voor 2019. Naast het aantal BUIG uitkeringen was er ook sprake van BBZ uitkeringen aan gevestigde zelfstandigen. Op 31 december 2019 werden er 35 BBZ uitkeringen aan gevestigde zelfstandigen verstrekt. Vanaf 2020 worden de uitkeringen aan gevestigde zelfstandigen onderdeel van de BUIG uitkeringen.

Ontwikkeling aantal bijstandsuitkeringen

Het totaal aantal uitkeringen is inclusief de uitkeringen voor BBZ levensonderhoud gevestigde, deze laatsten zijn geen onderdeel van de uitkeringslasten BUIG.

Aantal en kosten uitkeringslasten Gebundelde Uitkering Participatiewet (BUIG).

Het geheel wordt toegelicht in de verschillen analyse, waarbij ook de loonkostensubsidies en apparaatslasten worden toegelicht.

In 2019 zijn 7.664 aanvragen afgehandeld en 4.636 aanvragen toegekend. Het afwijzingspercentage bedroeg 40%. Het aantal aanvragen ligt daarmee 5,4% lager dan in 2018.

Meerjarige ontwikkelingen bijstand
In de afgelopen jaren is de werkloosheid gedaald. Dit betekent ook een daling van het aantal bijstandsuitkeringen; vooral de instroom vanuit de WW neemt af. Het CPB gaat er vanuit dat het aantal bijstandsuitkeringen minder sterk zal dalen dan de conjuncturele ontwikkeling, vanwege bijstandsgerechtigden met een relatief grote afstand tot de arbeidsmarkt, de instroom vanuit de voormalige Wajongdoelgroep en het beroep dat statushouders doen op de bijstand. Ten opzichte van 2018 gaat het CPB uit van een daling van het gemiddeld aantal bijstandsuitkeringen van 15.000 naar 365.000. Mede door de toenemende internationale economische onzekerheden houdt het CPB voor 2020 rekening met een gelijkblijvend volume en een stijging in de daarop volgende jaren.

Ontwikkeling van de bijstandsbaten
De BUIG baten zijn € 7 mln. hoger uitgevallen dan begroot. Dat komt omdat het Rijk aanpassingen heeft gedaan in het macrobudget, de doorrekening van beleid zoals opgenomen in de BUIG en in het verdeelmodel.

In beroep
Overigens ondervindt de gemeente Den Haag nog steeds grote nadelige effecten van het huidige verdeelmodel. De gemeente Den Haag heeft hierover een eerste beroep bij de CRvB gewonnen. Dit heeft, na het overleg waartoe de CRvB in eerste instantie had gevraagd, nog niet geleid tot aanpassingen. Daarom gaat de gemeente Den Haag terug naar de CRvB om beroep in te stellen tegen het nieuw besluit van het ministerie van SZW.

Vangnet
Vanwege het tekort over 2018 is er in 2019 weer een vangnetuitkering aangevraagd. Op 9 oktober 2019 is de vangnetuitkering van bijna € 13 mln toegekend door het Rijk. Over 2019 zal in 2020 ook een aanvraag voor de vangnetuitkering gedaan worden.

Naleving en handhaving
In 2019 zijn we voortgegaan op de ingeslagen weg van preventie en intensivering van handhaving. De Haagse bijstandsgerechtigden hebben een vernieuwde folder over de informatieplicht ontvangen, brieven die door afdeling Handhaving en fraude worden verzonden zijn verbeterd en in de maandelijkse nieuwsbrieven wordt regelmatig een onderdeel van de inlichtingenplicht onder de aandacht gebracht. Er is een aantal intensiveringsprojecten op andere afdelingen gestart, bedoeld om de fraude-alertheid van medewerkers te vergroten. Zoals vermeld in de commissiebrief naleving en handhaving (RIS301576) streven we naar zo efficiënt en effectief mogelijke methoden voor het voorkomen en opsporen van bijstandsfraude, zowel projectmatig als themagericht.
Belangrijkste resultaten 2019:

• Naar aanleiding van fraudeonderzoeken zijn er 379 uitkeringen beëindigd en 124 uitkeringen aangepast.
• Er is voor €5,5 miljoen aan fraudevorderingen vastgesteld.

• Er zijn 379 bestuurlijke boetes opgelegd tot een totaalbedrag van € 0,4 miljoen.

Verbeterde dienstverlening
Het verbeteren van dienstverlening aan onze inwoners heeft de voortdurende aandacht. We zien dat problemen zich op verschillende gebieden kunnen voordoen, zoals op het gebied van lichamelijke en psychische gezondheid, inkomen en schulden. Complexer wordt het als er op meerdere gebieden problemen zijn. Deze vraagstukken van de inwoner vormen het uitgangspunt en wij kijken hoe we hierbij het beste behulpzaam kunnen zijn. Vanuit de wens om een andere vorm van dienstverlening te ontwikkelen, veel meer vanuit de beleving en behoefte van de burger, heeft in 2019 een doorontwikkeling plaatsgevonden. Om de professionals van SZW te ondersteunen in het verbeteren van de kwaliteit van de uitvoering en dienstverlening is een kwaliteitsmodel ontwikkeld. Deze is gericht op het centraal zetten van de beleving van de burger en de medewerker gecombineerd met informatie uit data. De behoeften en pijnpunten worden samen met burgers en medewerkers omgezet in kansen en oplossingen.

Vakbekwame medewerkers
De complexe problematiek bij onze inwoners en onze ambitie om snel, efficiënt en waar nodig met maatwerk te ondersteunen vraagt veel van het vakmanschap van de medewerkers. Met het bieden van maatwerk werken we volgens het principe ‘doen wat nodig is voor deze inwoner’ waarbij regels en procedures ondersteunend zijn in plaats van leidend. Dit vraagt om een goed gesprek met de inwoner en een goede analyse van het vraagstuk. Dat is lang niet altijd makkelijk en vraagt om doorzettingsvermogen, ook in de komende jaren. Onze medewerkers worden in deze ontwikkeling ondersteund bijvoorbeeld via trainingen, casuïstiekbesprekingen en coaching. Daarbij weten we ons gesteund door de deelraad Participatie van de cliëntenraad sociaal domein en de gemeentelijke ombudsman.

B 3a Cluster Minimabeleid

Armoedebeleid
Het minimabeleid biedt aan Hagenaars met een laag inkomen voorzieningen om mee te kunnen doen in de samenleving. Volgens de armoedemonitor 2017 maakt ruim 97% van de doelgroep gebruik van minimaal één Ooievaarsregeling. Veel regelingen zijn gekoppeld aan de Ooievaarspas om de toegankelijkheid te vergroten. De meeste Hagenaars met een inkomen tot 130% van het wettelijk sociaal minimum hebben een Ooievaarspas in hun bezit. Met name de jongeren (<18 jaar) maken hier, via Stichting Leergeld, gebruik van. Ook de AOW’ers maken vaak gebruik van de Ooievaarspas doordat zij bij de HTM gratis met het OV kunnen.

Ooievaarspas 30 jaar
Dit jaar bestond de Ooievaarspas 30 jaar en dit is samen met de pashouders gevierd. De verjaardag is met 1.350 pashouders gevierd in Madurodam waarbij pashouders gratis naar binnen konden. Daarnaast was er tijdens het UIT Festival Den Haag een Ooievaarspodium en zijn er in december verschillende bingo’s georganiseerd. Ook was er in december een diner voor bijna 1.000 pashouders om samen het jubileumjaar af te sluiten en de feestdagen te vieren.

Speciaal voor kinderen uit minimagezinnen
Het college bestrijdt de gevolgen van armoede onder kinderen, zodat ze volop mee kunnen doen in de stad. Met de Ooievaarspas kunnen zij deelnemen aan zwemlessen en een sport of culturele activiteit kiezen. In samenwerking met Leergeld wordt de schoolspullenpas en de winterkledingpas verstrekt. Daarnaast kunnen leerlingen en hun ouders bij Leergeld terecht voor allerlei vormen van onderwijsondersteuning (een fiets, PC of laptop en programma’s als Squla) of gratis OV voor jongeren tijdens de schoolvakanties en in de weekenden.

Bijzondere bijstand
De individuele bijzondere bijstand is een vangnet voor onvoorziene noodzakelijke en bijzondere kosten. Mensen die langdurig niet in staat zijn om zonder hulp hun financiën te beheren, kunnen beschermingsbewind aanvragen. De rechter bepaalt of dit noodzakelijk is. Als dat het geval is en mensen deze kosten niet kunnen opbrengen, dan krijgen zij hiervoor bijzondere bijstand. Over heel 2019 ontvingen gemiddeld 3.252 mensen periodieke bijzondere bijstand voor bewindvoering (in 2018 waren dit gemiddeld 3.036 mensen).

Uitgaven 2019
Mensen met een langdurig laag inkomen (36 maanden of meer) ontvangen jaarlijks de Individuele inkomenstoeslag (IIT). Deze toeslag is bedoeld voor grotere vervangingsuitgave als een koelkast of wasmachine. De uitgaven in 2019 ( € 9,3 mln. aan 21.335 mensen) zijn toegenomen ten opzichte van het jaar ervoor ( €9,1 mln. aan 20.869 mensen).

Huisraad
Bij de individuele bijzondere bijstand voor woninginrichting (leenbijstand) zijn de normverstrekkingen geactualiseerd. Het zijn richtbedragen waar we indien nodig van kunnen afwijken, afhankelijk van de individuele omstandigheden. In 2019 is gestart met een kleinschalige pilot Huisraad om meer maatwerk te kunnen leveren. Het klantcontact is geïntensiveerd rondom een aanvraag, wat ervoor zorgt dat er beter wordt aangesloten op de feitelijke behoeften en situatie van de aanvrager.

Maatwerkbudget
Sinds 2018 werken wij met een klein maatwerkbudget. Met een maatwerkbudget kunnen we regelluw en snel maatwerk leveren op het moment dat een probleem zich voordoet. De verantwoording gebeurt niet met goedkeuring op vast beleid vooraf, maar achteraf op basis van casuïstiek. Een maatwerkbudget is niet bedoeld om de andere vormen van ondersteuning zoals de bijzondere bijstand te vervangen (RIS 298637). In het tweede kwartaal van 2019 is er een tussenrapportage gemaakt over de pilot maatwerkbudget. Deze tussenrapportage diende als werkdocument om de pilot door te ontwikkelen. In 2020 wordt de pilot maatwerkbudget uitgebreid naar de teams van Sociaal Casemanagement en het team Tijdelijk Extra Ondersteuning.

Collectieve zorgverzekering
In 2019 zijn er rond de 60.000 Haagse minima verzekerd bij VGZ en Menzis. Naast een uitgebreid pakket aan vergoedingen is het eigen risico en de eigen bijdrage meeverzekerd, wat voorkomt dat mensen voor onverwachte hoge zorgkosten komen te staan. Vanwege verschillende tegemoetkomingen in de premie is het belangrijk om goed te onderzoeken of men nog de juiste premie betaalt. In de loop van het jaar kan een verzekerde immers meer gaan verdienen dan bij aanvang.
De rechtmatigheidscontrole in 2018 heeft geresulteerd in een aanpassing van de tegemoetkomingen bij 5.200 verzekerden. Per 1 januari 2019 is de tegemoetkoming bij 200 verzekerden verhoogd, bij 5.000 verzekerden is de tegemoetkoming naar beneden bijgesteld.

Bijzondere hulpverlening noodopvang
De gemeente verzorgt de noodopvang voor Haagse gezinnen met kinderen die op straat komen te staan, bijvoorbeeld als gevolg van een huisuitzetting bij huurschuld, huiselijk geweld of door echtscheidingsproblematiek. De stichting Noodopvang Haaglanden heeft in 2019 op ons verzoek ruim honderd gezinnen tijdelijk geplaatst, ongeveer twintig minder dan verwacht. In de andere situaties kon uitzetting worden voorkomen of was een andere oplossing voorhanden. Er is minder beroep op deze noodopvang gedaan dan verwacht. Daarom komen 5 van de 56 appartementen tijdelijk voor 1 jaar beschikbaar voor andere doelgroepen dak- en thuislozen.

Kinderopvang
Den Haag kent een zogenoemde 4%-regeling die is bedoeld voor de bijstandsgerechtigde ouder die deelneemt aan een traject naar werk en kinderopvang nodig heeft. De ouder ontvangt van de belastingdienst een inkomensafhankelijke kinderopvangtoeslag. De Wet kinderopvang maakt een daarop aanvullende gemeentelijke tegemoetkoming mogelijk die in Den Haag, net als in de andere G4 steden, is vastgesteld op 4% van de totale kinderopvangfactuur. Doel van de 4%-regeling is het zoveel mogelijk verlagen van de drempel tot deelname aan een re-integratietraject. In 2019 hebben ruim 1400 mensen gebruik gemaakt van deze regeling.

Tegemoetkoming kosten
Daarnaast is er een regeling tegemoetkoming kosten kinderopvang (2018). In 2019 hebben ruim 2000 mensen gebruik gemaakt van deze regeling. voor ouders die vanwege ernstige lichamelijke, psychische of sociale problemen tijdelijk niet in staat zijn om voor hun kinderen te zorgen en begeleiding/hulp nodig hebben en een sociaal medische indicatie (SMI) hebben. De lichamelijke, psychische of sociale problemen van de ouders maken werken/re-integreren vaak niet mogelijk. Hierdoor bestaat er geen recht op de tegemoetkoming kinderopvang van de belastingdienst. Door de regeling kunnen ouders alsnog tijdelijk aanspraak maken op een vergoeding van de kinderopvangkosten bij deelname aan een medisch traject. In 2019 hebben ruim 2000 mensen gebruik gemaakt van deze regeling.

Cluster 3b Schuldenbeleid

Schuldhulp
Schuldhulp kent verschillende pijlers: het voorkomen van schulden (preventie, vroegsignalering en nazorg), het in evenwicht brengen en houden van inkomsten en uitgaven (stabilisatie) en het duurzaam oplossen van schulden (schuldregelen).

Haagse Geldzaken
Den Haag kiest voor een optimale toegang en maatwerk bij de aanpak van schulden. De Helpdesk Geldzaken is een laagdrempelig loket voor burgers met vragen over hun financiën. Het is een mobiel loket dat dagelijks op een andere locatie aanwezig is in de stadsdelen Laak, Centrum en Escamp en sinds dit jaar ook in Loosduinen. Tegelijkertijd is de Helpdesk Geldzaken inmiddels op 27 verschillende locaties een dergelijk loket gehuisvest bij maatschappelijke partners zoals gezondheidscentra, buurthuizen en servicepunten. Bij de Helpdeks Geldzaken vonden 3.047 gesprekken plaats. Van de gesprekken die gevoerd zijn op de Helpdesk Geldzaken was 43% nog niet eerder bekend bij Financiële Hulpverlening en kon 84% preventief worden geholpen.

Cursussen
De gemeente bood in 2019 verschillende gratis administratie- en budgetteringscursussen voor Haagse burgers om schulden te voorkomen. Ook zijn er trainingen voor professionals en vrijwilligers. In 2019 volgden 4.714 mensen een cursus of training. Hiervan werd twee derde gevolgd door Haagse burgers en één derde door professionals of vrijwilligers. Denk hierbij aan organisaties zoals Humanitas, Rode Kruis en Anton Constance maar ook een WMO wijkteam of CJG. In 2019 is het aantal locaties waar trainingen worden geboden verder uitgebreid. Het gaat om verschillende locaties in de stad zoals o.a. de wijk- en dienstencentra in Mariahoeve, Ypenburg (Piet Vink) en Segbroek (’t Lindenkwadrant), en in de stadsdeelkantoren Leyweg en Scheveningen. Ook waren de trainers aanwezig tijdens evenementen in de wijk.

Andere ondersteuning
Niet iedereen kan leren zelf de administratie te ordenen en financiën bij te houden, bijvoorbeeld door laaggeletterdheid of een licht verstandelijke beperking. Die Hagenaars krijgen ondersteuning zoals het doorbetalen van vaste lasten, budgetbeheer, budgetondersteuning of beschermingsbewind. In 2019 ontvingen 13.657 mensen zo’n vorm van ondersteuning.

Klantreis
In 2019 is doorgegaan met de nieuwe werkwijze binnen de schuldhulpverlening, de “Klantreis.”#, verder ontwikkeld. Het draait hierbij om een persoonlijke benadering en begrijpelijke communicatie. De klant heeft één vast aanspreekpunt (de klantbegeleider). Direct contact is mogelijk op een manier die de klant prettig vindt. Minder zelfredzame burgers ondersteunen en begeleiden wij tijdens en na het schuldhulptraject. Informatie wordt gedoseerd en in begrijpelijke taal gegeven. Zo bieden wij meer ondersteuning en vermindert de kans op uitval. De klantbegeleider is na de klantreis ook nog beschikbaar. In 2019 zijn er 1.084 mensen via de ‘oude’ werkwijze en 780 mensen via de Klantreis geholpen. Conform het nieuwe coalitieakkoord worden het aantal geholpen mensen via de Klantreis verder uitgebreid.

Schuldenlab070
In 2019 is wederom geïnvesteerd in de uitbreiding van de beweging Den Haag schuldenzorgvrij. Het aantal partners van Schuldenlab070 is verder uitgebreid naar circa 30. Eind september is in het kader van ‘Schuldenlab070 presenteert’ een week lang aandacht gevraagd voor armoede en schuldenvraagstukken. Relevante maatschappelijke vraagstukken zijn hierdoor op de kaart gezet.

Schuldenlab070 heeft ook in 2019 ingezet op verkenningen van (systeem) innovaties, hierbij staat het thema dakloosheid en maatschappelijke opvang centraal.

Sociaal Hospitaal
In de pilot Sociaal Hospitaal (SOHOS) wordt bij kwetsbare gezinnen een doorbraak gerealiseerd die het meest dominante probleem oplost (te laag inkomen, hoge schulden, huisvestingsprobleem). Door het creëren van bestaanszekerheid krijgen deze gezinnen de regie over hun leven terug. Inmiddels zijn hiermee 100 gezinnen geholpen. De gevalideerde maatschappelijke baten van de eerste 50 cases bedragen in totaal € 1,2mln. Dit zijn baten die op langere termijn in verschillende domeinen kunnen vallen.

Collectief schuld regelen
In de pilot Collectief Schuldregelen wordt het aantal contacten tussen schuldeisers en gemeente teruggedrongen. Dat gebeurt door de individuele afhandeling van schulddossiers te vervangen door een collectieve afhandeling. Er zijn afspraken gemaakt met 30 schuldeisers. O.a. Gemeentelijke Belastingdienst, HTM, Dunea, Staedion, Belastingdienst, Ziggo, ING en CJIB. De doorlooptijd in dossiers wordt hierbij drastisch teruggebracht: van 120 naar 40 dagen. Via SchuldenlabNL# wordt deze aanpak opgeschaald naar een landelijke aanpak, waar per 1 januari 2020 tien gemeenten instappen.

Vroegtijdig aanpakken
Samen met partners proberen we schulden eerder te signaleren en op te pakken zodat erger voorkomen kan worden. Dankzij samenwerking met het CAK en onze collectieve zorgverzekeraars Menzis en VGZ werden 930 mensen uit de bronheffing gehaald of kregen een hulpaanbod. Via de woningcorporaties kwamen 1.686 meldingen binnen. Hiervan had 57 procent betrekking op een dreigende huisuitzetting (= curatief) en 43 procent betrof een vroege melding van huurachterstand (= preventief). Via hulpverleningsinstellingen zoals Kessler Stichting, Leger des Heils en Stichting Limor kwamen nog eens 396 meldingen binnen.

Nieuw: Geldzaken070
In 2019 zijn we gestart met een centraal aanmeldpunt voor vroege hulp bij geldzorgen: Geldzaken070. Met Geldzaken070 formeren we als eerste gemeente in Nederland een brede coalitie van organisaties die armoede en schulden in een vroeg stadium signaleren en begeleiden. Signalerende partijen (zoals vasten lasten leveranciers, hulpverlenende instanties en zorgverzekeraars) kunnen mensen met geldzorgen (met toestemming) aanmelden bij Geldzaken070. Vervolgens vindt er een intake plaats en wordt iemand naar de juiste begeleiding verwezen. Voor de juiste begeleiding werkt Geldzaken070 samen met alle Haagse vrijwilligersorganisaties, een aantal welzijnsinstellingen en de afdeling financiële hulpverlening van de gemeente. Dit alles doen we zodat geldzaken geen geldzorgen hoeven te worden.

Gemeentelijke kredietbank
De Gemeentelijke Kredietbank (GKB) helpt burgers die elders geen krediet kunnen krijgen vanwege hun leeftijd, inkomen of een beschadigd kredietverleden. Zij kunnen een sociaal krediet krijgen voor noodzakelijke vervangingsuitgaven of voor het inlossen van betalingsachterstanden, waardoor het opbouwen van problematische schulden kan worden afgewend. Dit gebeurde in 597 gevallen. Daarnaast werden 179 doorlopende kredieten en 255 inrichtingskredieten aan statushouders verstrekt.

Ook kunnen burgers terecht bij de GKB met vragen rondom financiering en kredieten. Medewerkers voerden in totaal 2.506 krediet- en adviesgesprekken.

Verder biedt de GKB adviesgesprekken aan voor eigen woningbezitters die betalingsproblemen hebben met hun hypotheek of daarvoor vrezen. Hiervan maakten 204 burgers gebruik. Dit kan leiden tot bemiddeling naar de eigen bank voor aanpassing van de hypotheek, of het oversluiten van de lopende hypotheek. In 166 gevallen heeft een aanvraag uiteindelijk geleid tot een verstrekking. Door binnen de gemeente (Haagse Pandbrigade, de gemeentelijke belastingdienst en WMO) de bekendheid van de hypotheken te vergroten zijn de verstrekkingen in vergelijking met 2018 (80 verstrekkingen) flink gestegen.

De GKB verwijst mensen door naar curatieve schuldhulp als dat nodig blijkt. In 2019 gebeurde dat bijna 200 keer. Tenslotte werd de dienstverlening van de in het pand van de Kredietbank gevestigde Helpdesk Geldzaken uitgebreid naar 3 dagen per week. Een doorverwijzing naar bredere financiële dienstverlening is daarmee eenvoudig te realiseren.

Pandhuis
Een belening van sieraden bij het gemeentelijk pandhuis kan een oplossing bieden wanneer een financieel probleem beperkt is. Als sprake blijkt van ernstige schuldenproblematiek, dan vindt doorverwijzing plaats. Het aantal nieuwe pandbeleningen bedroeg 28.411 stuks en 74.065 beleningen werden verlengd.

Sociaal juridische dienstverlening
De gemeente biedt sociaal juridische dienstverlening, bestaande uit het maken van een budgetscan, repareren van een inkomen, hulp bij beslaglegging, bespaaradvies, treffen van betalingsregelingen en het aanvragen van verschillende fondsen, kwijtscheldingen etc. Deze dienstverlening vond in 2019 hoofdzakelijk plaats op de Helpdesk Geldzaken en door de sociaal raadslieden.

Van deze dienstverlening maakten in 2019 17.404 mensen gebruik, waarvan 3.047 gesprekken op de Helpdesk Geldzaken plaatsvonden. De sociaal raadslieden werken vanuit de meeste stadsdeelkantoren en hebben bijna 11.037 hulpvragen beantwoord van bijna 7.287 verschillende klanten.
De meest gestelde vragen gingen over financieel juridische zaken zoals beslaglegging en belastingen, gevolgd door vragen over sociale zekerheid en huisvestingszaken (onder andere huurtoeslag).
Naast het spreekuur en het doen van signaleringen lag de focus van het team op het verder verbeteren van interne en externe samenwerking (juridisch Loket en Servicepunten XL) en het versterken van de inhoudelijke kwaliteit.

Verbonden partijen
Er zijn twee partijen binnen programma Werk en Inkomen waarin de gemeente Den Haag een bestuurlijk en financieel belang heeft, te weten Wigo4it en de Stichting Werkbij. In de paragraaf verbonden partijen is een uitgebreide toelichting opgenomen.

Wigo4it
Wigo4it is de ICT-coöperatie die de vier grote steden ondersteunt om uitkeringen aan te vragen en te verstrekken, inwoners naar werk te begeleiden en zorg te verstrekken.
In 2019 hebben de G4 zich bezonnen op hun marktstrategie voor de ICT-ondersteuning van Werk en Inkomen. De G4 zijn voornemens om in de komende jaren het ontwikkelen en het toekomstig beheer van ICT in toenemende mate met de markt te gaan realiseren. In 2020 wordt dit voornemen verder ingevuld en uitgewerkt.

Stichting Werkbij
De stichting is per 1 januari 2019 ontbonden (RIS301388). De 2 kandidaten die eind 2018 nog op de payroll voorkwamen zijn met ingang van januari 2019 in dienst getreden van de gemeente Den Haag. De laatste jaarrekening van de stichting over de periode 2018 tot en met juni 2019 (het verlengde boekjaar) is opgemaakt. De liquidatie-afrondingsstappen zijn in gang gezet.
De gemeente werkt er naartoe de liquidatie voor eind 2020 af te ronden. Het eventuele overschot na liquidatie vloeit terug naar de gemeente Den Haag, ‘Programma Werk en Inkomen’, zoals in het stichtingsstatuut is vastgelegd.