Toelichting op de balans

Het eigen vermogen van de Gemeente Den Haag bestaat uit de Algemene reserves (€ 47,4 mln.), de overige reserves (€ 453,4 mln.) en het saldo van de rekening (€ 1,4 mln.). Het eigen vermogen is met € 69,8 mln. afgenomen t.o.v. vorig jaar. Dit komt voornamelijk door de inzet van de projectreserves en bestemmingsreserves voor het afgesproken beleid. De stand per 31-12-2019, de mutaties ten opzichte van de stand van 31-12-2018 en afwijkingen van de begrote mutaties zijn toegelicht in de programmaverantwoording. Een toelichting op aard en doel van reserves en eventuele bijzonderheden die niet het gevolg zijn van het uitgevoerde beleid worden hierna per categorie reserve toegelicht.

Algemene reserves – totaal (€ 47,4 mln.)
De algemene reserves (in brede zin) bestaan uit de algemene reserve, de programmareserves, de centrale bedrijfsvoeringsreserve en de exploitatiereserves. De algemene reserve bevat in beginsel vrij beschikbare middelen, is niet gekoppeld aan specifiek door de raad vastgestelde doelen en is bedoeld voor het afdekken van risico’s en tegenvallers, waarvoor geen afzonderlijke reserves of voorzieningen zijn getroffen. Hiermee wordt voorkomen dat financiële tegenvallers direct leiden tot onmiddellijke bezuinigingen. In de paragraaf weerstandsvermogen is een nadere toelichting opgenomen.

Algemene reserve (€ 66,8 mln.)
Met de resultaatbestemming 2018 (RIS302208) is € 16,7 mln. toegevoegd aan de algemene reserve. Jaarlijks brengt de gemeente bij de begroting de benodigde omvang van het weerstandsvermogen in beeld. In 2019 leidde dit ertoe dat € 4,6 mln. uit de algemene reserve kon vrijvallen.

Bedrijfsvoeringsreserve (- € 5,8 mln.)
Per 31-12-2018 was het saldo centrale bedrijfsvoeringsreserve nihil. Na verrekening van het resultaat is dit saldo afgenomen naar -€ 11,6 mln. Voor het inlopen van de negatieve stand van de reserve is een herstelplan opgesteld, waarin is opgenomen dat de reserve in 2 jaar wordt aangevuld. In 2019 is € 5,8 mln. aan de reserve toegevoegd

Programmareserves (-€ 16,5 mln.)

Met deze reserves kunnen kleine voor- en nadelen tussen begrotingsjaren worden opgevangen die bij gelijkblijvend beleid in een programma kunnen ontstaan. De hoogte van de programmareserves is gemaximeerd in de Verordening Financieel Beheer en Beleid. Overschotten worden afgeroomd ten gunste van de algemene reserve. Het college doet eenmaal per jaar een voorstel voor de aanwending van de programmareserves. Deze aanwending maakt onderdeel uit van de besluitvorming over de begroting. Met de resultaatbestemming 2018 (RIS302208) is € 6,4 mln. onttrokken aan de programmareserves. De stand per 31 december 2019 van de programmareserves is € 16,5 mln. negatief.
De inhoudelijke verantwoording vindt plaats op het desbetreffende beleidsprogramma.

Gemeentebrede exploitatiereserves (€ 2,9 mln.)
Onder de gemeentebrede exploitatiereserves worden de onderhoudsreserves vastgoed (€ 0,8mln.) en gebruikersonderhoud sportaccommodaties (€ 2,1 mln.) verantwoord. De onderhoudslasten verschillen naar hun aard van jaar tot jaar. Om deze verschillen op te kunnen vangen zijn deze twee reserves ingesteld. Zo kunnen pieken in het onderhoud dan wel jaarrekeningresultaten worden opgevangen. Met de resultaatsbestemming van de programmarekening 2018 is € 0,8 mln. onttrokken uit deze reserves. Op basis van het verwachte onderhoud is in 2019 € 1,9 mln. onttrokken uit de reserve onderhoud vastgoed en € 1,7 mln. uit de reserve onderhoud sportaccommodaties.

Reserve grondbedrijf (€ 55,4 mln.)
Deze reserve dient ter dekking van de algemene risico's van bedrijfsmatig opereren op de onroerend goed markt. De reserve wordt gevoed door de financieel-administratieve afsluiting van plannen. Indien een MPG-plan met een negatief saldo operationeel wordt verklaard door het bestuur wordt er een voorziening getroffen voor de contante waarde van het plan. De actualisatie van deze voorziening wordt verrekend met de reserve Grondbedrijf. De reserve wordt verder toegelicht in de paragraaf Grondbeleid.

De algemene reserve (in brede zin) en de Reserve Grondbedrijf (samen € 102,8 mln.) zijn onderdeel van het gemeentelijk weerstandsvermogen.

Egalisatiereserves (€ 0,0 mln.)

De egalisatiereserves hebben tot doel om ongewenste schommelingen tussen jaren  op te vangen, het betreft  tarieven die aan derden in rekening worden gebracht. Met de resultaatbestemming 2018 (RIS302208) is € 0,4 mln. onttrokken uit de reserve verkiezingen.

Activareserve (€ 55,6 mln.)
In de reserve activafinanciering zijn middelen opgenomen voor incidentele dekking van kapitaallasten van investeringen. In 2019 is aan de reserve activafinanciering € 33,0 mln. toegevoegd, voornamelijk uit de exploitatie van verschillende programma’s. Hiervan heeft € 25,1 mln. betrekking op maatschappelijk nut investeringen, o.a. in Kraayenstein, Zwolsestraat, Erasmusweg  etc. Daarnaast is € 7,9 mln. aan de reserve toegevoegd voor incidentele dekking voor onder andere de aankoop van de parkeergarage Zeeheld en de ondergrondse parkeergarage Kijkduin. In 2019 is € 3,3 mln. onttrokken voor de incidentele dekking van kapitaallasten en is € 181,3 mln. vrijgevallen door o.a. de uitruil van incidentele dekking naar structurele dekking (€ 180 mln.).

Projectreserves (€ 175,8 mln.)
Projectreserves zijn reserves die dienen ter dekking van een specifiek doel of project. In 2019 betreft het de volgende reserves:

De stand per 31-12-2019, de mutaties ten opzichte van de stand van 31-12-2018 en afwijkingen van de begrote mutaties zijn verder toegelicht in de programmaverantwoording.

Bestemmingsreserves overig (€ 165,6 mln.)

Dit zijn centrale reserves op programma 15 Financiën, die niet onder een van de andere categorieën vallen, te weten:

Onder deze categorie staan voornamelijk de reserves Allocatie incidentele middelen (nieuw beleid) en de reserve Herfasering. Voor elke begroting (2015 tot en met 2020) is er een aparte reserve. De dotaties en onttrekkingen in 2019 hebben voornamelijk betrekking op deze reserves (dotatie € 196 mln., onttrekking € 91 mln.) om de beleidskeuzes te dekken die in deze programmabegrotingen zijn gemaakt. De stand van deze reserves is ultimo 2019 € 136 mln. Een inhoudelijke toelichting is (indien relevant) opgenomen onder programma 15 Financiën in de programmaverantwoording.